Disney animasyonlarında toplumsal cinsiyet: Prenseslik anlatılarının göstergebilimsel çözümlemesi

Abstract

Disney Şirketi, canlandırma sineması denilince akla ilk gelen ve tarihi en eskiye dayanan şirkettir. Kurulduğu 1923 yılından itibaren ürettiği anlatılar ile içinden geçilen zamanın sosyo-ekonomik ve kültürel durumlarının birer yansıtıcısı olan Disney, bu pratikler bağlamında seyircisini şekillendirmeyi de başarmıştır. Prenseslik anlatıları, ilk örnek Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler'den (1937) son örnek Moana'ya (2016) kadar şirketin vazgeçmediği anlatılar olagelmiştir. Disney'in birer masal anlatısı olarak kurduğu prenseslik anlatıları, şirketin serüvenine koşut şekilde klasik (1937-1959), geçiş (1989-1998) ve postmodern (2009-….) olmak üzere üç döneme ayrılmaktadır. Klasikten postmoderne Disney'in toplumsal cinsiyet rollerine dair sunduğu temsillerde bir değişim mevcuttur. Öte yandan Disney'in temsillerde gerçekleştirdiği bu değişimin `masum` ya da rastlantısal olmadığı düşünülmektedir. Popülerin yelpazesinde önemli bir yer tutan ve `kültürel kapitalizm`in önemli bir unsuru olan Disney, her dönem geliştirdiği anlatısal düzenlemeler ile hem `tüketilir kalma`yı amaçlamış hem de seyircisini verili kültürün ihtiyaçlarına uyumlama görevini üstlenmiştir. Kapitalizmin ideolojisi ile iş birliği içinde olan Disney'in dönemlere göre prenseslik anlatılarında nasıl bir toplumsal cinsiyet inşa ettiğini göstergebilim bağlamında analiz eden bu çalışma, popüler kültüre temsil sorunu bağlamında yaklaşan ilgili literatüre katkı sağlamayı amaçlamaktadır.

The Disney Company is the first to come to mind when it comes to animation movies and is the oldest animation company in history. Disney reflects the socio-economic and cultural conditions of the time with the stories it has produced since its foundation in 1923. It successfully shapes its audience in the context of these practices. Princess narratives are indispensable for the company from the first example, Snow White and the Seven Dwarfs (1937), to the last, Moana (2016). Disney's princess narratives, devised as fairy tales, can be categorized by three periods: classical (1937-1959), transition (1989-1998) and postmodern (2009-...), parallel to the company's evolution. From classical to the postmodern period, the representation of gender roles in Disney films slightly changes. This change in Disney's representations is not `innocent` or coincidental though. Disney, an important part of the `cultural capitalism` that holds an important place in the popular fashions, seeks to be `consumable` and also adapts its audience to the needs of the given culture with the narrative arrangements developed every period. This study, which analyzes Disney's work that is associated with capitalist ideology in the context of semiotics in terms of gender construction in princesses' narratives according to the periods, aims to contribute to the literature that deals with the popular culture in the context of representation issue.