Türkiye`de tek parti ve koalisyon hükümetleri döneminde basın yasalarının işleyişi ve basına etkileri

Abstract

İnsan hakları bağlamında değerlendirilen basın özgürlüğü, uygar ve demokratikrejimin en temel gereklilikleri arasında yer almaktadır. Bu nedenle basın özgürlüğününsağlanması adına, yerel ve uluslararası olarak çeşitli yasal kodlar geliştirilmiştir. Bunoktada, söz konusu düzenlemelerin hangi fikir ve sistem etrafında oluşturulduğu kritikbir öneme sahiptir. Bu doğrultuda yürütülen çalışma kapsamında, tek parti ve koalisyonhükümetleri tarafından çıkarılan ve değiştirilen basın kanunları, basını ilgilendirendiğer uygulamalar ve basının dönem içindeki koşulları ele alınmıştır. Buna istinaden,basının hangi hükümet sisteminde daha özgür olduğunu ve basına ilişkin yasaldüzenlemelerin hangi çerçevede şekillendiğini ortaya koymak amaçlanmıştır. Tarihselaraştırma yönteminin esas alındığı çalışmada, Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne aitresmi belgelerden, kaynaklardan ve yazılı metinlerden yararlanılmıştır. Çalışmanınsonucunda, tek parti ve koalisyon hükümetleri dönemlerinde basın özgürlüğünün sınırlıolduğu, basın üzerinde baskıcı ve denetimci bir sistemin kurulduğu görülmüştür. Ayrıcadönemin siyasal, ekonomik, hukuki ve sosyal unsurlarının da basına yönelik alınankararlarda ve uygulamalarda, belirleyici bir rol oynadığı sonucuna varılmıştır.

The freedom of the press, which is considered in the context of the human rights,is one of the most fundamental requirements of the civil and democratic regime.Therefore, various legal codes have been developed locally and internationally in orderto ensure freedom of the press. At this point, in which idea and system thesearrangements are built around has a critical importance. Within the scope of the studythat is conducted out in this direction, press laws which are issued and changed by theone-party and coalition governments, the other media-related practices and theconditions of the press in the period were discussed. With regarding to this aspect, thisthesis is aimed to determine in which government system press could be freer and inwhich frame these legal regulations were significantly regulated about press. This studyis based on historical research methods. Furthermore; official documents, sources andtexts of the Grand National Assembly of Turkey were used. As a result of the study, it isanalyzed that the freedom of the press was limited during the one-party and coalitiongovernments, and that repressive and supervisory system was established on the press.The clues of the establishment of the repressive and supervisory system is observed aswell. In addition, it is concluded that the political, economic, legal and social elementsof the period played a decisive role in the decisions and practices taken against thepress.