İslam Ceza Hukukunda Allah haklarında ihtiyat ve müsamaha ilkesi

Abstract

İslâm ceza hukukunda ihtiyat ilkesi şüpheye düşüren şeyi terk edip şüpheye düşürmeyen şeye yönelterek hem suçun sabit olması hem de suçluya haksızlık yapılmaması açısından önemli bir fıkıh kaidesidir. Suçların Allah hakkı ve kul hakkı olarak ayrılması sonucunda bu kaide özellikle Allah haklarına tekabül eden had cezalarında kendisini göstermektedir. Elinizdeki bu çalışma bir giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde ihtiyat kavramının etimolojik tartışmalarına değinilmiş ve bu ilkenin ceza hukuku açısından gerekliliği incelenmiştir. Ayrıca bu ilkenin fıkıh literatürü içerisindeki gelişiminden ve türlerinden bahsedilmiştir. Bununla birlikte suçların Allah hakları ve kul hakları tasnifinde ihtiyat ilkesinin nasıl bir etkisi olduğu konusu da ele alınmıştır. Tezin ikinci bölümünde had cezaları takdir edilen suçlardan zina, hırsızlık, sekr, kazif, hirâbe ve bağy mevzularında cezanın ihtiyaten düşürülme sebepleri incelenmiştir. Çalışmamızın sonucunda ihtiyat ilkesinden hareketle cezaların uygulanmasına mâni olan gerekçeler şüphe, ortaklık, şahitlikten dönüş, ikrardan dönüş, zaman aşımı, tövbe ve af şeklinde tespit edilmiştir. Araştırmamızda Hanefi mezhebi esas alınmıştır. Bununla beraber gerekli görülen bazı önemli hususlarda diğer mezheplerle mukayese yapılmıştır.

The principle of ihtiyat (Principle of Precaution) is a major pillar of the Islamic jurisprudence in terms of both ensuring the crime and preventing the injustice against the offender. As a result of the differentiation between the rights of Allah (huquq Allah) and rights of mankind (huquq al-'ibad), this principle manifests itself especially in the prescribed penalties (al-hudud). This research consists of an introduction and two parts. In the first part, the etymologic discussions around the principle of ihtiyat were mentioned, and its necessity in the context of Islamic criminal law was debated. The evolution of the concept of ihtiyat within the jurisprudence literature and the types of ihtiyat were debated as well. Furthermore, in this part the impact of the principle of ihtiyat on the division between the rights of Allah and rights of people were discussed, as well. The second part of the research focuses on the cancelation of the prescribed punishments (al-hudud) for the crimes of adultery, theft, intoxication, slander, banditry and rebellion. As the result of the present study, the reasons for the application of the principles of ihtiyat were determined as suspicion, participation, return from testimony, return from acknowledgement, time out, repentance and forgiveness. This study is based on Hanafi school. However, the comparison between legal schools has been appealed in some important cases when necessary.