Sosyal bilişsel teoriye temellendirilmiş `çocuğumu güneşten koruyorum` programının ebeveyn davranışlarına etkisi

Abstract

Amaç: Bu çalışma Sosyal Bilişsel Teoriye temellendirilmiş `Çocuğumu Güneşten Koruyorum` programının ebeveynlerin güneş koruyucu ürün kullanma ve güneşten kaçınma davranışlarına etkisini incelemek amacıyla yapılmıştır.Yöntem: Araştırma, üç grupta, ön test - son test - izlem düzeninde, randomize kontrollü deneysel bir çalışmadır. Çalışma Nisan-Ekim 2018 tarihleri arasında Manavgat'ta gerçekleştirilmiştir. Çalışma 63 eğitim, 62 eğitim + SMS ve 60 kontrol grubu olmak üzere toplam 185 ebeveyn ile yapılmıştır. Girişim grubu ebeveynlerine altı haftalık Çocuğumu Güneşten Koruyorum Programı uygulanmış, daha sonra eğitim + SMS grubuna haftada iki kez olacak şekilde toplam 25 tane SMS mesajı gönderilmiştir. Verilerin toplanmasında Ebeveyn Tanıtım Formu, Deri Kanseri Risk Algısı, Deri Kanseri ve Güneş Bilgi Ölçeği, Ebeveyn Yetkinlik Ölçeği, Ebeveyn Güneşten Koruma Ölçekleri, Ebeveynlerin Kendilerini ve Çocuklarını Güneşten Koruma Davranışları Soru Formu kullanılmıştır. Verilerin istatistiksel analizinde McNemar Testi, Marjinal Homojenlik Testi, Wilcoxon İşaretli Sıra Testi, Tek Yönlü Varyans Analizi, Tekrarlı Ölçümlerde Varyans Analizi ve eta-kare değeri kullanılmıştır.Bulgular: Çocuğumu Güneşten Koruyorum Programında yapılan girişimler, eğitim ve eğitim + SMS gruplarının kontrol grubuna göre ebeveynlerin güneş koruyucu ürün kullanımı davranışlarını, güneşten kaçınma davranışlarını, kendilerini ve çocuklarını güneşten koruma davranışlarını arttırmıştır (p<0.05). Eğitim + hatırlatıcı SMS gönderilen gruptaki ebeveynlerde bu davranışların daha yüksek oranda arttığı görülmüştür (p<0.05). Sadece güneş koruyucu ürün kullanımı ile ilgili beklentilerdeki artış anlamlı bulunmamıştır (p>0.05). Sonuç: Sosyal Bilişsel Teoriye temellendirilmiş Çocuğumu Güneşten Koruyorum Programının ve hatırlatıcı kısa mesaj göndermenin ebeveynlerin güneşten korunma davranışları üzerinde olumlu etkileri olmuştur.

Objective: This study aimed to examine the effect of the `I am Protecting My Child from the Sun` program, based on social cognitive theory, on parents' sun-protection product use and sun avoidance behaviors.Method: Organized as a randomized controlled experimental study conducted on three groups with a pre- and post-test follow-up design, the study was carried out in Manavgat between April 2018 and October 2018 and included the participation of 185 parents, of which 63 were in the education group, 62 were in the education+SMS group, and 60 were in the control group. The parents in the intervention group were administered the `I am Protecting My Child from the Sun` program for a period of six weeks, while the education+SMS group, in addition to the program, also received a total of 25 short text messages twice a week. Data were collected using the Parent Information Form, Skin Cancer Risk Perception Form, Skin Cancer and Sun Knowledge Scale, Parental Self-Efficacy Scale, Parental Sun Protection Scales, and Parent Behaviors Regarding Protecting Themselves and Their Children from The Sun Question Form. Statistical analysis of the data was conducted using McNemar's Test, Marginal Homogeneity Test, Wilcoxon Signed-Rank Test, One-way Analysis of Variance, Variance Analysis in Repeated Measures, and eta-squared value. Results: The interventions made as part of the `I am Protecting My Child from the Sun` program increased the following behavioral components of the parents in the education group and the education+SMS group, as compared to the control group: sun-protection product use behaviors, sun avoidance behaviors, and behaviors related to protecting themselves and their children from the sun (p<0.05). There was an even higher increase in these behavioral components for those parents who, in addition to being administered the program, also received short reminder text messages (p<0.05). Only the increase in expectations regarding sun-protection product use was not significant (p>0.05).Conclusion: The `I am Protecting My Child from the Sun` program, based on Social Cognitive Theory, and the sending of short reminder messages had positive effects on the parents' behaviors related to protecting themselves and their children from the sun.