Fyodor Mihayloviç Dostoyevski`nin eserlerinde kötülük problemi

Abstract

Romancı ve düşünür Fyodor Mihayloviç Dostoyevski, felsefi altyapı üzerine kurguladığı romanlarında teolojik meselelere özgün yorumlar getirdiği için düşünceleri, din felsefesi alanındaki çalışmalara konu edilmektedir. Bu çalışmada Dostoyevski'nin romanlarında -ahlâki kötülük bağlamında- kötülük problemine yaklaşımı ve bununla ilişkili konular incelenmiştir. Tezin amacı, yazarın kötülük probleminin yanı sıra, özgürlük meselesine yönelik yaklaşımını, bilhassa Yeraltından Notlar, Karamazov Kardeşler ve Suç ve Ceza adlı romanları ekseninde, metinlerde öne çıkan örneklerden yola çıkarak aktarmaktır. Bununla bağlantılı olarak kötülüğün kökeni, ilk günah (düşüş), teodise, Tanrı, İsa Mesih, Tanrı'nın bedenleşmesi, kefaret ve kurtuluş gibi kavram ve doktrinlere dair düşüncesi ortaya konulmuştur. Bu bağlamda acı ve bilinç, suç/günah ve ceza arasındaki ilişki; akıl ve inanç karşıtlığı; ayrıca Dostoyevski'nin Aydınlanma zihniyetine getirdiği eleştirinin temelinde yatan saikler ve eserlerini trajik yapan unsurlar tartışılmıştır. Dostoyevski düşüncesinde özgür irade ve vicdana verilen önem, onun kötülük anlayışının da odağını oluşturur. Diğer bir ifadeyle kişiler, özgür iradeleri bulunduğu için yaptıklarından sorumludurlar. Özgürlüğün bulunduğu yerde kötülük de kaçınılmaz olarak bulunacaktır. Sonuç olarak bu tezde Dostoyevski düşüncesindeki kötülük kavramının klasik teolojik doktrinlerden farklı bir yerde durduğu savunulmuştur.

ABSTRACTThe novelist and thinker Fyodor Mikhailovich Dostoevsky's authentic remarks on some theological themes in his novels that he built on the basis of philosophical problems are also considered as questions of the studies in religious philosophy. In this thesis, the problem of evil –in the context of moral evil- and related doctrines in Dostoevsky's literary works are examined. The study aims to analyze the author's views on both problem of evil, and freedom especially in the light of his novels such as Notes From Underground, The Brothers Karamazov, and Crime and Punishment by taking the main examples in these literary texts. Furthermore, his understandings of some concepts such as the origin of evil, original conflict (the fall), theodicy, God, Jesus Christ, the incarnation, atonement and salvation are explored. In that context, this thesis discusses the relation between suffering and the conscious, and crime/sin and punishment; the conflict of reason and faith, also the author's motivation to criticize the mind of Enlightenment, and finally the points that make his literary works tragic. This thesis argues that the importance of free will, and conscience in Dostoevsky's thought is also the focus of his views on the problem of evil. In other words, since individuals have free will, they are responsible for their own actions. If there is freedom, then there will be evil inevitably. This study concludes that the concept of evil in Dostoevsky's thought does not fit into the framework of the classical theological doctrines.