İnme geçiren hastalar ve bakım verenleri için geçiş bakım modeline temellenen girişimlerin bakım verenlerin yeterliliğinin artırılması ve hasta sonuçlarına etkisi

Abstract

Amaç: Bu çalışmanın amacı; inme geçiren hastalar ve bakım verenleri için Geçiş Bakım Modeli'ne (GBM) temellenen girişimlerin (TEMpEST- Transitional Care Model Stroke Turkey), bakım verenlerin algıladığı yeterliliği, bakıma hazır oluşlukları ile elektronik sağlık okuryazarlıklarının artırılması, tükenmişliklerinin azaltılması, hastaların ise hastaneye geri dönüş ve bası yarası gelişme oranlarına etkisini değerlendirmektir.Yöntem: Randomize kontrollü, öntest-sontest, tek merkezli olan çalışma, bir hastanede Mart-Mayıs 2018 tarihleri arasında, girişim grubunda 33 inmeli hasta ve bakım veren, kontrol grubunda 30 inmeli hasta ve bakım veren ile gerçekleştirilmiştir. Girişim grubu GBM kapsamında; üç kez hastanede ziyaret, bir kez ev ziyareti, üç ay telefonla iletişim ve web destekli eğitimden oluşan TEMpEST programına alınmıştır. Kontrol grubu kliniğin rutin uygulamasını almıştır. Sonuç ölçümleri için bakım verenlerde; Bakım Verme Yeterliliği, Bakım Vermeye Hazır Oluşluk, E-sağlık Okuryazarlığı ve Tükenmişlik Ölçeği ile hastalarda; bası yarası gelişme ve hastaların hastaneye geri dönüş oranlarının değerlendirilmesi formu kullanılmıştır. Etik kurul, kurum izni ve bakım verenlerden aydınlatılmış onam alınmıştır. Hipotezler için tanımlayıcı istatistik, Bağımlı Gruplarda t Testi ve Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi, Mann Whitney U Test kullanılmıştır.Bulgular: GBM'yi temel alan TEMpEST girişimleri sonrasında girişim grubu öntest ve sontest arasında bakım veren yeterliliği, bakıma hazır oluşluk, e sağlık okuryazarlığı ve tükenmişlik ölçeğinin alt boyut puanları arasında anlamlı bir fark saptanmıştır (p<0.05). Taburculuktan sonraki 12 hafta içinde girişim grubundaki inmeli hastaların 5'i kontrol grubunun 7'si hastaneye tekrar yatış yapmıştır. Girişim grubunda bir, kontrol grubunda iki inmeli hastada bası yarası gelişmiştir. Sonuç: TEMpEST uygulanabilir, pratik bir girişim modelidir. GBM temellenen girişimler inmeli hastaların bakım verenlerinin yeterliliğini artırıp, hastaların hastaneye geri dönüşlerini azaltmaktadır. Anahtar Kelimeler: geçiş bakım modeli, inmeli hasta, aile bakım veren, bakım veren yeterliliği, evde bakım

Aim: The study was conducted to assess the effect of interventions (TEMpEST- Transitional Care Model Stroke Turkey) based on Transitional Care Model (TCM) for stroke patients and their caregivers on competence perceived by caregivers, increasing their readiness for caregiving and electronic health literacy, decreasing their burnout, and the rates of rehospitalization and bedsore development of patients. Method: This randomized controlled single-center trial with pretest-posttest was conducted with 33 stroke patients and caregivers in the intervention group and 30 stroke patients and caregivers in the control group in a hospital in Antalya city between March and May 2018. Within the scope of TCM, the intervention group was included in TEMpEST program including three hospital visits, one home visit, communication on the phone for three months and web-based training. The control group was included in the routine practice of the clinic. The results were measured by using Caregiving Competence, Preparedness for Caregiving Scale, E-Health Literacy and Burnout Inventory in caregivers and the form for evaluation of bedsore development and rehospitalization rates in patients. The ethics committee approval, institutional permission, and patients' informed consent were obtained. Descriptive statistics, Paired Samples t-test, Wilcoxon Signed-Rank Test, and Mann Whitney U Test were used for hypotheses. Results: After TCM-based TEMpEST interventions, there was a significant difference between pretest and posttest scores of caregiver competence, preparedness for caregiving, e-health literacy and the burnout inventory's subscales of intervention group (p<0.05). Within 12 weeks after discharge, 5 patients in the intervention group and 7 patients in the control group were rehospitalized. Bedsore developed in one patient in the intervention group and in two patients in the control group. Conclusion: TEMpEST is an applicable, practical intervention model. The TCM-based interventions increase the competence of the caregivers of stroke patients and decrease rehospitalization of patients. Key words: transitional care model, stroke patient, family caregiver, caregiver competence, home care