Anadolu ve İstanbul`da Rifâiyye`nin Sayyâdiyye kolu

Abstract

Rifâîyye'nin Sayyâdiyye kolunu konu edinen bu çalışma, dört bölümden oluşmaktadır. `Seyyid İzzeddîn Ahmed es-Sayyâd'ın Hayatı` başlığını taşıyan birinci bölümde inşa edilen biyografi, Seyyid Ahmed es-Sayyâd'ın Rifâiyye'nin yayılmasında etkili bir şahsiyet olduğunu ve Sayyâdiyye'nin geniş coğrafyalarda yaygınlık kazanma sürecinin onun hayatta olduğu dönemde başladığını ortaya koymuştur.`Seyyid İzzeddîn Ahmed es-Sayyâd'ın Tasavvufî Şahsiyeti ve Sayyâdiyye Kolu` başlıklı ikinci bölümde, Seyyid Ahmed es-Sayyâd'dan günümüze ulaşan mensur ve manzum metinler ayrıntılı bir şekilde tedkik ve tahlil edilmiş; tarikat silsilesi, halifeleri ve müntesipleri hakkında bilgi verilmiştir.`Anadolu ve İstanbul'da Sayyâdiyye` ismini taşıyan üçüncü bölümde, Sayyâdiyye'nin Anadolu'ya intikalinin izleri sürülmeye çalışılmış ve XIV. asırda bu coğrafyaya yerleşen ilk Sayyâdî'nin Irak'tan gelip Amasya'ya yerleşen Necmeddîn Yahyâ olduğu tespit edilmiştir. XIV. asırdan sonraki dört asır boyunca, Rifâî-Sayyâdiyye'nin Anadolu'da kimler tarafından temsil edildiği konusunda ise bir kayda ulaşılamamıştır. Sayyâdiyye'nin bu coğrafyada yeniden yaygınlık kazanmasının, XIX. asırda Anadolu'da Seyyid Abdullah el-Hâşimî ve İstanbul'da Ebu'l-Hüdâ Efendi tarafından temsil edilen silsileler vasıtasıyla gerçekleştiği tespit edilmiştir.`Rifâî-Sayyâdiyye'de Usûl ve Erkân` başlığını taşıyan son bölümde, önce Seyyid Ahmed es-Sayyâd'ın tarikat usûlü hakkında yazdıkları nakledilmiş, daha sonra Rifâî fütüvvetnâmelerine dayanılarak XIX. asırda Anadolu ve İstanbul'da tatbik edilen erkân, Rifâiyye'ye has kisveler, Rifâî meydanının tefrişatı ve Rifâî âyini hakkında bilgiler verilmiştir.Anahtar Kelimeler: Sayyâdiyye, Ahmed es-Sayyâd, Rifâiyye, Anadolu, tasavvuf

The dissertation deals with one of the branches of the Rifâiyya order, namely Sayyâdiyya, and consists of four chapters. The first chapter named as `The life of Sayyid Izzaddîn Ahmad al-Sayyâd`, surveys the life of the master of the branch, Ahmad as-Sayyâd. By doing so, it shows his notable role in the expansion of the Rifâiyya order and displays that the expansion process of the Sayyâdiyya branch in a larger geography had already started at the time of his life.The second chapter named as `The mystical aspects of Sayyid Izzaddîn Ahmad al-Sayyâd and the Sayyâdiyya Branch`, investigates and analyses the existing works written in verse and prose that attributed to Sayyid Ahmad al-Sayyâd and than provides information about his order lineage, successors and dervishes.The third chapter named as `Sayyâdiyya in Anatolia and Istanbul`, attempts to trace the transition of the Sayyâdiyya to Anatolia and ascertains that the first Sayyâdî in Anatolia was Najmaddîn Yahyâ who came from Iraq and settled in Amasya in the fourteenth century. After him, however, no information has been reached about the Rifâî-Sayyâdîs in Anatolia until the nineteenth century. It has been established that during the nineteenth century, Sayyâdiyya was represented in Anatolia by Sayyid Abdullah al-Hâshimî and in Istanbul by Ebu'l-Hudâ Efendi.The fourth and the last chapter named as `The methods and rituals in Rifâî-Sayyâdiyya`, first displays the writings of Sayyid Ahmad al-Sayyâd about the rituals and methods of the order. Then, based on Rifâî futuwwatnâmes, it concentrates on the methods and practices of the Rifâiyya order in Anatolia and Istanbul during the nineteenth century; garments peculiar to the Rifâiyya order; the furnishing of the `maidan` where the ceremony takes place in Rifâî dervish lodges; and the ceremony of the Rifâiyya order.Keywords: Sayyādiyya, Ahmad al-Sayyād, Rifāiyya, sufism