Elmalı-Korkuteli yöresi elma bahçelerinin demir durumunun araştırılması ve demir klorozunun belirlenmesinde çeşitli analiz yöntemlerinin karşılaştırılması

Abstract

ÖZET ELMALI- KORKUTELİ YÖRESİ ELMA BAHÇELERİNİN DEMİR DURUMUNUN ARAŞTIRILMASI VE DEMİR KLOROZUNUN BELİRLENMESİNDE ÇEŞİTLİ ANALİZ YÖNTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI Sahriye SÖNMEZ Doktora Tezi, Toprak Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Mustafa KAPLAN Ocak 2002, 184 sayfa Bu araştırma, Elmalı-Korkuteli yöresi elma bahçelerinin demir beslenme durumlarım incelemek ve demir klorozunun belirlenmesinde kullanılacak en uygun yöntemi tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla Elmalı yöresinden 22, Korkuteli yöresinden 16 olmak üzere toplam 38 elma bahçesinden yeşil ve kloroz gösteren ağaçlardan ayrı ayrı olmak üzere yaprak örnekleri, 0-30 ve 30-60 cm derinliklerden toplam 76 adet toprak örneği alınmıştır. Toprak örneklerinde pH, CaC03, HCO3, EC, bünye, organik madde, N, P, K, Ca, Mg, Fe, Mn, Zn ve Cu analizleri; yaprak örneklerinde N, P, K, Ca, Mg, Fe, Mn, Zn ve Cu analizleri yapılmıştır. Farklı yöntemlerle Fe konsantrasyonlarını belirlemek için kuru yaprak örneklerinde 1 N HC1 (I. Yöntem), 0.1 N HC1 (İL Yöntem), 0.005 M DTPA QJL Yöntem) ve % 1.5 o-fenantrolin (IV. Yöntem) yöntemleri ve laze yaprak örneklerinde ise toplam klorofil ve peroksidaz aktivitesi analizleri yapılmıştır. Toprakların hafif alkali ve alkali reaksiyonlu, genellikle çok yüksek ve aşın kireçli, tuzsuz, orta ve ağır bünyeli, organik maddece fakir topraklar oldukları belirlenmiştir. Topraklatın N, P, K; Ca ve Mg yönünden yeterli olduğu görülmüştür. Fe ve Zn yönünden genellikle noksan ve noksanlık göstermesi mümkün olan sınıfta, Mn ve Cu bakımından ise tamamının iyi düzeyde olduğu görülmüştür. Yaprak örnekerinin N, P, Ca, Mg, Fe, Mn ve Cu yönünden yeterli, K ve Zn kapsamlarının ise yetersiz olduğu bulunmuştur. Yeşil yaprak örnekerinin toplam N, Ca, Fe ve Mn içerikleri, klorotik yapraklara göre istatistiksel olarak önemli düzeyde yüksek; P ve K konsantrasyonlarının istatistiksel olarak önemli düzeyde düşük; Mg, Na, Zn ve Cu konsantrasyonlarında ise istatistiksel olarak önemli bir farklılığın olmadığı bulunmuştur. Yeşil yaprak örneklerinin toplam klorofil, peroksidaz aktivitesi, I. Yöntem, ffl. Yöntem, rv. Yöntemle belirlenen demir konsantrasyonları ve toplam demir konsantrasyonlarının klorotik yapraklara göre istatistiksel olarak önemli düzeyde yüksek, H Yöntemle belirlenen demir konsantrasyonlarında ise istatistiksel olarak önemli bir farklılığın olmadığı belirlenmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre, araştırmada kullanılan yöntemler içerisinde, toplam klorofil içerikleri ve peroksidaz aktivitesi ile olan ilişkilerine göre 1 N HC1 yönteminin en iyi yöntem olduğu sonucuna varılmıştır. Ancak, standart metotlarla (toplam klorofil ve peroksidaz aktivitesi) korelasyon katsayısının düşük olması nedeniyle bu yöntemin geliştirilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. ANAHTAR KELİMELER: Aktif Demir, Toplam Demir, Demir Analizleri, Demir Klorozu, Toplam Klorofil, Peroksidaz Aktivitesi, Elma JÜRİ: Prof. Dr. Mustafa KAPLAN (Danışman) ^VyLfW^I e^4- Prof. Dr. Turgut KÖSEOĞLU Prof. Dr. Rıfat YALÇIN

ABSTRACT INVESTIGATION OF IRON STATUS AND COMPARISON OF VARIOUS ANALYSIS METHODS FOR DETERMINATION OF IRON CHLOROSIS IN APPLE TREES IN ELMALI AND KORKUTELİ REGIONS Sahriye SÖNMEZ PhJ). in Soil Science Adviser: Prof. Dr. Mustafa KAPLAN January 2002, 184 pages This study was conducted to investigation the iron status and to determine the most suitable methods to be used in evalution of iron chlorosis in apple trees in Elmalı and Korkuteli regions, Antalya. For this purpose, 22 apple orchard in Elmalı and 16 apple orchard in Korkuteli were selected for leaf and soil analysis. Leaf samples were collected from green and chlorotic trees of the orchards and soil samples were taken in these orchards from 0-30 and 30-60 cm depths. Analyses of pH, CaC03, HCO3, EC, texture, organic matter, N, P, K, Ca, Mg, Fe, Mn, Zn and Cu on the soil samples and analyses of N, P, K, Ca, Mg, Fe, Mn, Zn and Cu on the leaf samples were carried out. In order to determine iron concentration with different methods, methods of 1 N HC1 (method I), 0.1 N HC1 (method IT), 0.005 M DTPA (method m)and % 1.5 o-phentration (method IV) on dried leaf samples and analyses of total chlorophyll and peroxidas activity on fresh leaf samples were carried out. The soils of the regions were found to be light alkalin and alkalin, generally very highly and extremely calcerous, non-saline, medium and heavy textured, poor in organic matter. In terms of N, P, K, Ca and Mg of the soil samples were sufficient; Fe and Zn of the soils were inclasses which were unsufficient and might show unsufficient. Mn and Cu of the soils in the regions were at sufficient level. Although N, P, Ca, Mg, Fe, Mn and Cu of the leaf samples were sufficient, K and Zn were unsufficient. The total N, Ca, Fe and Mn contents of the green leaf samples were found significantly higher than those of chlorotic leaves. P and K contents of green leaf samples were lower than chlorotic leaves; Mg, Na, Zn and Cu contents of green leaves were not found significantly different. The total chlorophyll, peroxidas activity, the content of Fe determined by method I, method EL, method TV and the total Fe contents of the green leaves were higher than chlorotic leaves, but the contents of Fe determined by method II were not found significantly different. According to the results, in terms of the contents of total chlorophyll and peroxidas activity, It was found that 1 N HCl method was the most suitable method amongst the methods used in this study; but due to low correlation coefficient with standart methods (total chlorophyll and peroxidas activity), it is concluded that this method should be further developed. KEY WORDS: Active Iron, Total Iron, Iron Analyses, Iron Chlorosis, Total Chlorophyll, Peroxidas Activity, Apple. COMMITEE: ProfDr. Mustafa KAPLAN Prof. Dr. Turgut KÖSEO?LU Prof Dr. Rıfat YALÇIN 11