Bitki büyüme düzenleyicilerden absisik asit (ABA), 4-klorofenoksiasetik asit (4-CPA), gibberellik asit (GA3) ve maleik hidrazid (MH) in swiss-albino (Mus-musculus) farelerinin karaciğer ve kas glikojeni üzerine etkileri

Abstract

ÖZET BİTKİ BÜYÜME DÜZENLEYİCİLERİNDEN ABSİSİK ASİT (ABA), 4-KLOROFENOKSİASETİK ASİT (4-CPA), GİBBERELLİK ASİT (GA3) VE MALEİK HİDRAZİD (MH)'İN SWİSS-ALBİNO (MUS MUSCULUS) FARELERİNİN KARACİĞER VE KAS GLİKOJENİ ÜZERİNE ETKİLERİ Deniz ŞEKER Doktora Tezi, Biyoloji Anabilim Data Danışman: Prof. Dr. Atila YAMKOĞLU Nisan 2002, 96 sayla Bu çalışmada, bitki büyüme düzenleyicilerinden ABA, 4-CPA, GA3 ve MH'in tarımda kullanılması gereken normal dozları ile bu dozların dört katı olan aşırı dozları Swiss- albino (Mus musculus) farelerine intraperitonal olarak enjekte edilerek, enjeksiyondan sonra dört, sekiz ve 24. saatlerde, karaciğer ve kas glikojen seviyelerine, kan glukozuna, serum alkalen fosfataz ve serum laktat dehidrogenaz enzimlerinin aktivitelerine akut etkileri araştırıldı. Bitki büyüme düzenleyicilerinin çalışılan parametrelere etkileri, dördüncü saatte normal dozda önemsizken, aşırı dozlarının etkilerinin önemli olduğu saptandı. Sekizinci saatte, normal dozların bazı parametrelere etkileri önemli olmakla beraber, bu saatte aşırı dozların daha fazla etkili olduğu görüldü. 24. saatte normal dozların çalışılan parametrelere önemli bir etkisi görülmezken, aşırı dozların etkilerinin tamamen ortadan kalkmadığı saptandı. Denenen bitki büyüme düzenleyicilerinin çalışılan parametreleri azaltma veya arttırma şeklinde ortaya çıkan akut etkilerine en fazladan en aza doğru bakıldığında; azaltma yönünde ve en fazla etkiyi, bitki büyüme inhibitörleri olan ABA ve MH gösterdi. Bitki büyüme stimülatörlerinden GA3 hem arttırma, hem azaltma yönünde bir etki gösterirken, bunu azaltma yönünde ve en az etki gösteren 4-CPA izledi. Elde edilen bulgular, bitki büyüme düzenleyicilerinin aşın dozlarının Mus musculus farelerine akut etkilerinin dördüncü saatten başlayarak, sekizinci saatte arttığım ve 24. saatte ise etkinin büyük ölçüde tolere edilmesine rağmen, tam olarak ortadan kaldırılamadığım göstermektedir. ANAHTAR KELİMELER: Mus musculus, bitki büyüme düzenleyicileri, absisik asit (ABA), 4-klorofenoksiasetik asit (4-CPA), gibberellik asit (GA3), maleik hidrazid (MH), glikojen, kan glukozu, alkalen fosfataz (ALP), laktat dehidrogenaz (LDH), akut etki, doz aşımı. JÜRİ: Prof. Dr. Atüa YANJJCOĞLU Prof. Dr. Kayahan FIŞKIN Prof. Dr. Yaşar AKSOYLAR

ABSTRACT EFFECTS OF THE PLANT GROWTH REGULATORS AS ABSCISIC ACID (ABA), 4-CHLOROPHENOXYACETIC ACID (4-CPA), GIBBERELLIC ACID (GA3) AND MALEIC HYDRAZTOE (MH) ON SWISS-ALBmO:MUS MUSCULUS MICE'S LIVER AND MUSCLE GLYCOGENS Deniz ŞEKER PhD in Biology Adviser: Prof. Dr. Atila YANHCO?LU April 2002, 96 pages In this study, acute effects of plant growth regulators like ABA, 4-CPA, GA3 and MH that have to be used in agriculture as normal dose and their four times over-doses were investigated. They were injected intraperitonally into Mus musculus mices, to observe their liver and muscle glycogen levels, blood glucose, serum alkaline phosphatase and serum lactate dehydrogenase activities, on fourth, eighth and 24* hours. The effects of the plant growth regulators on studied parameters were not important in the case of the normal dose of fourth hour but were important with over-doses. At the eighth hour, although effects of normal doses on some parameters were important, it was seen that over-doses were more important. While any important effect of normal doses on studied parameters were seen at the 24th hour, it has been determined that the effects of over-doses were still available. When we look at the acute effects of studied plant growth regulators on parameters, the most increasing effects were the plant growth inhibitors ABA and MH. One of the plant growth stimulators, GA3 has made an effect on both increasing and decreasing. It was another stimulator, 4-CPA, which was less effective on decreasing. The diagnosis show that, acute effecte of over-dosed plant growth regulators on Mus musculus mices starting from the fourth hour, was increased at the eighth and could not have been eliminated completely in spite of being tolerated almostly at the 24* hour. KEY WORDS: Mus musculus, plant growth regulators, abscisic acid (ABA), 4- chlorophenoxyacetic acid (4-CPA), gibberellic acid (GA3), maleic hydrazide (MH), glycogen, blood glucose, alkaline phosphatase (ALP), lactate dehydrogenase (LDH), acute effect, over-dose. COMMITTEE: Prof. Dr. Atila YANIKO?LU Prof. Dr. Kayahan FIŞKIN Prof. Dr. Yaşar AKSOYLAR 11