Ayrık çift sistem MQ centauri ve Crux OB1 oymak üyeliği

Abstract

Bu tez çalışmasında Crux OB1 oymağı doğrultusunda konumlanmış MQ Cen örten çift sisteminin astrofiziksel özellikleri belirlenmiştir. Analizlerde yüksek çözünürlüklü (R ~ 48000) Echelle tayfları ile Strömgen fotometrik bantlarında gözlenmiş ışık eğrileri kullanılmıştır. Işık ve dikine hız eğrilerinin eşzamanlı çözümünden MQ Cen'in ilk defa mutlak parametreleri duyarlı bir şekilde elde edilmiştir. Bileşenlerin kütleleri M1 = 5.8 ±0.1 Mʘ, M2 = 5.0 ±0.1 Mʘ ve yarıçapları R1 = 7.17 ±0.08 Rʘ, R2 = 6.46 ±0.08 Rʘ olarak belirlenmiştir. MQ Cen tayfları Fourier analizi ile ayıklanmıştır. KOREL kodu kullanılarak ayıklanmış tayflara Kurucz (1993) atmosfer modelleri fit edilerek bileşenlerin model atmosfer parametreleri elde edilmiştir. Model atmosfer sentetik tayfları ile gözlenen tayflar arasındaki en iyi uyum, T1 = 15000 ±600 °K ve T2 = 13900 ±700 °K etkin sıcaklıklarında sağlanmıştır. Aynı zamanda baş yıldızın senkronize dönme hızında, yoldaş yıldızın ise senkronize dönme hızından daha yavaş döndüğü tespit edilmiştir. MQ Cen için ışık eğrisi çözümlerinden elde edilen uzaklık d = 2650 ±150 pc'dir. Bu uzaklık literatürde Crux OB1 için verilen 2729 pc uzaklık ile uyum içindedir. Bu durum, MQ Cen'in uzay hızı bileşenlerinin hata sınırları içinde oymağın uzay hızı bileşenleri ile uyumlu olduğu da dikkate alındığında, MQ Cen sisteminin Crux OB1 oymağına üye olabileceğine dair güçlü bir delil olarak kabul edilmiştir.Bileşen yıldızların H-R diyagramındaki konumları eş yaş eğrileri ile karşıltıralarak sistemin yaşı 75 ±3 Myıl olarak hesaplanmıştır. Crux oymağına üye olduğu önceden bilinen yıldızların ortalama yaşları (8 ±10 Myıl) göz önüne alındığında MQ Cen'in çok daha yaşlı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu da çift sistemin yıldız oluşumunun farklı dönemlerde tetiklendiği alt gruplardan birine üye olabileceği fikrini akla getirmektedir. MQ Cen'in baş ve yoldaş yıldızlarının H-R diyagramındaki konumlarına göre anakol ömürlerini tamamladıkları ve devler koluna doğru ilerlemekte oldukları görülmüştür.

In this thesis, the astrophysical characteristics of eclipsing binary system MQ Cen which is located in the direction of Crux OB1 association were obtained. Observed high resolution (R ~ 48000) spectra and light curves in Strömgren bands were analysed. From the simultaneous light and radial velocity curve solutions, the absolute parameters of the components were determined with high precision for the first time. Component masses and radii were derived as M1 = 5.8 ±0.1 Mʘ, M2 = 5.0 ±0.1 Mʘ and R1 = 7.17 ±0.08 Rʘ, R2 = 6.46 ±0.08 Rʘ. The Fourier disentangling method was applied to the composite spectra of MQ Cen to obtain reconstructed component spectra. Then Kurucz (1993) atmosphere models were fitted to the component spectra and the temperatures of components were determined as T1 = 15000 ±600 °K and T2 = 13900 ±700 °K for primary and secondary stars, respectively. The modeling of the high resolution spectra revealed that the secondary component of MQ Cen rotates slower than the synchronous rotation velocity unlike the primary star which is in synchronous rotation. The photometric distance of 2650 ±150 pc was found to be consistent with the distance given for Crux OB1 associaton (2729 pc) by Kaltcheva and Georgiev (1993). Space velocity of the system support the membership MQ Cen to the Crux OB1 association as well as the derived distance. Age estimation was made by comparing the positions of components on H-R diagram with isochrone curves. Derived age of 75 ±3 Myr for MQ Cen is older than the age determined for Crux OB1 association (8 ±10 Myıl). This result implies that MQ Cen may belong to one of the older subgroups in the Crux OB1 association complex and the stellar formation in the complex started long ago then previously predicted.The positions of the components of MQ Cen on H-R diagram show that both components have reached the final stage of their Main Sequence lifetime and proceed to the Giant Branch.