Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin düşünme stilleri ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin düşünme stilleriyle tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiyi betimlemek; ayrıca orta-öğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin düşünme stillerinin ve tükenmişlik düzeylerinin bazı değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığını incelemektir.İlişkisel tarama modelinin kullanıldığı bu araştırmanın evrenini 2011?2012 eği-tim-öğretim yılında Konya ilinin üç merkez ilçesindeki ortaöğretim kurumlarında görev yapan 3409 öğretmen teşkil etmektedir. Araştırmanın örneklemi ise 168'i ka-dın, 309'u erkek olmak üzere toplam 477 öğretmenden oluşmaktadır.Bu araştırmada öğretmenlerin düşünme stillerini belirlemek için ?Düşünme Stilleri Ölçeği? ve tükenmişlik düzeylerini belirlemek için ?Maslach Tükenmişlik Ölçeği? kullanılmıştır.Araştırmanın sonunda tükenmişliğin alt boyutu olan duygusal tükenmeyi dü-şünme stillerinin alt boyutu olan yürütmeci düşünme stilinin anlamlı düzeyde etkile-diği; tükenmişliğin alt boyutu olan duyarsızlaşmayı sırayla yasayapıcı, içe dönük, yürütmeci ve aşamacı düşünme stillerinin yordadığı; tükenmişliğin alt boyutu olan kişisel başarıyı ise sırayla yasayapıcı, yürütmeci, bütünsel, ayrıntısal, çokerkçi, yeni-likçi ve dışa dönük düşünme stillerinin açıkladığı bulunmuştur.Araştırmanın diğer değişkenlerine ait bulgularına göre ise düşünme stilleri alt boyutlarının puan ortalamalarının öğretmenlerin yaş, cinsiyet, öğrenim durumu, mes-leki kıdem, çalıştıkları okulun türü, branş, eşlerinin çalışıp çalışmaması, eşlerinin öğrenim durumları, ailelerinin ortalama aylık geliri ve öğretmenliği ekonomik kaygılar dışında isteyerek seçip seçmemeleri değişkenlerine göre anlamlı düzeyde farklılaştığı; öğretmenlerin medeni durum, çalıştıkları okuldaki görev süresi, doğum sırası ve yaşamlarının çoğunu geçirdikleri yerleşim yeri değişkenlerine göre ise anlamlı düzeyde farklılaşmadığı ortaya konulmuş; öğretmenlerin beş temel boyut açısından bakıldığında işgörüler boyutunda yasayapıcı, biçimler boyutunda aşamacı, düzeyler boyutunda ayrıntısal, yönelimler boyutunda dışa dönük, eğilimler boyutunda ise ye-nilikçi düşünme stillerini daha yüksek düzeyde kullandıkları; işgörüler boyutunda yargılayıcı, biçimler boyutunda anarşik, düzeyler boyutunda bütünsel, yönelimler boyutunda içe dönük, eğilimler boyutunda tutucu düşünme stillerini ise daha düşük düzeyde kullandıkları tespit edilmiştir.Ayrıca yine araştırmanın diğer değişkenlerine ait bulgularına göre tükenmişliğin alt boyutlarının puan ortalamalarının öğretmenlerin yaş, medeni durum, mesleki kıdem, çalıştıkları okuldaki görev süresi, çalıştıkları okulun türü, branş, eşlerinin çalışıp çalışmaması, eşlerinin öğrenim durumları, öğretmenliği ekonomik kaygılar dışında isteyip istememeleri değişkenlerine göre anlamlı düzeyde farklılaştığı; öğ-retmenlerin cinsiyet, öğrenim durumu, doğum sırası, ailelerinin ortalama aylık gelirleri ve yaşamlarının çoğunu geçirdikleri yerleşim yeri değişkenlerine göre ise anlamlı düzeyde farklılaşmadığı tespit edilmiş; öğretmenlerin aritmetik ortalamalarına bakı-larak tükenmişlik düzeylerinin gerek toplam tükenmişlikte gerekse üç alt boyutta ?az tükenmiş? seviyesinde oldukları görülmüştür.Anahtar kelimeler: düşünme, stil, düşünme stilleri, tükenmişlik, öğretmen.

The purpose of this study is to describe the relationship between thinking styles and burnout levels of high school teachers and also to study whether thinking styles and burnout levels of high school teachers differentiate in terms of some vari-ance or not.3409 teachers who worked in schools which were located in three central dis-tricts in Konya during the academic year of 2011-2012 constitute this relational sur-vey model is used in this study. The participants of this study included 477 teachers (168 females, 309 males).Thinking styles scale is used to determine the thinking styles of teachers and Maslach burnout scale is used to determine the level of burnout in this study.At the and of the study it was found out that emotional burnout which is sub-dimension of burnout significantly affected on executive thinking style which is sub-dimension fo thinking styles and respectively legislative, internal, executive and hi-erarchic thinking styles clarify desensitization which is sub-dimension of burnout and also respectively legislative, executive, global, local, oligarchic, liberal and external thinking styles clarify personal success which is sub-dimension of burnout.According to the findings of other variables in the study it was confirmed that sub-dimension of thinking styles point averages show varieties in meaningful level depending on teachers? age, sex, educational background, seniority, the type of their schools, branch, whether their wives work or not, educational background of their wives, their average monthly income and whether they choose being a teacher except economical concern. It was confessed that teachers? marital status, incumbency of the school they work, birth time and the settlement they spend most of their life do not differentiate them in meaningful level. According to five basic dimension it was confirmed that teachers using thinking styles of legislative in service dimension, hi-erarchic in manner dimension, local in level dimension, external in orientation di-mension and liberal in tendency dimension commonly and they use thinking styles of judicial in service dimension, anarchic in manner dimension, global in level dimension and internal in orientation dimension in lower level.Furthermore, according to the findings of other variables in the study it was confirmed that sub-dimension of burnout point averages show varieties in meaningful level depending on teachers? age, marital status, seniority, incumbency of the school they work, the type of their schools, branch, whether their wives work or not, educational background of their wives, whether they choose being a teacher except economical concern. And also it was confirmed that they do not show varieties in meaningful level depending on teachers? sex, education background, birth time, their families average monthly income and the settlement they spend most of their lives. According to teachers? arithmetic average it is seen that teachers are in low burnout level in both total burnout and three-sub-dimension of the burnouts.Keywords: thinking, style, thinking styles, burnout, teacher.