Ortaokul Türkçe ders kitaplarının anlam bilgisi yönünden incelenmesi

Abstract

Bu çalışma, ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin anlam bilgisi konularını sınıflara göre örnekleme düzeylerini tespit etmeyi amaçlamaktadır. Bu amaçla araştırmada yöntem olarak tarama modellerinden doküman incelemesi (belgesel tarama) tekniğinin içerik çözümlemesi türü kullanılmıştır. 2012-2013 Eğitim-Öğretim Yılı'nda Konya'daki ortaokullarda kullanılan Türkçe ders kitapları; Türk Dil Kurumu Büyük Türkçe Sözlük, Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü veritabanları kullanılarak anlam bilgisi yönünden incelenmiştir.Sınıflar arasında anlam bilgisi kavramlarının kullanım oranlarını karşılaştırmak amacıyla ders kitaplarının kelime hazineleri tespit edilmiştir. Ders kitaplarındaki metinlerde bulunan temel anlam, yan anlam, mecaz, terim, eş anlamlılık, zıt anlamlılık, eş seslilik, benzetme, deyim, ad aktarması ve deyim aktarması sayıları sınıf düzeylerine göre ders kitaplarının kelime hazinesiyle oranlanmış, ortaya çıkan sonuçlar üzerinden ders kitaplarının anlam bilgisi kavramlarını örneklendirme durumları belirlenmiş ve değerlendirilmiştir.Elde edilen bulgulara bağlı olarak ortaokul Türkçe ders kitaplarının öğrencilerin yaş ve gelişim özelliklerine göre anlam bilgisi konuları yönünden ne gibi değişikliklere uğradığı ortaya konulmuştur.Anahtar Kelimeler: Anlam Bilgisi, Ortaokul Türkçe Ders Kitabı, Türkçe Öğretimi

This study aims to discover the capacity to exemplify the subjects regarding semantics in the course books of Turkish Language Lessons in elementary schools according to the class levels. In this context, the content analyse form of the document review (document scanning), which is one of the scanning models, has been employed. The course books of Turkish Language Lessons used in Konya between 2012 and 2013 years of education have been analysed in terms of semantics using the database of the comprehensive Turkish glossary published by Turkish Language Institute and that of dictionary of proverbs and idioms. Word sources or treasures of the course books have been detected in order to compare and contrast the frequency of using the definitions regarding semantics among the classes. The number of denotation and connotation of literal speech, figurative meaning, term, synonym, antonym, equivalent sound, simile, idiom, metonymy and metaphor which take place in the course books has been proportioned to the word treasure of the course books and therefore, the ability to exemplify the concepts of semantics in the course books has been specified and evaluated from the emerging results.Depending on the findings gained from the survey, what kind of changes or alterations Turkish course books in the elementary school syllabus have undergone in terms of semantics subjects according to ages and developmental characteristics of students have been put forth. Keywords: Semantics, The Turkish Course Books of Secondary Schools, Turkish Language Teaching.