İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin kişilik özellikleri ile iş doyumları arasındaki ilişki

Abstract

Bu araştırmanın amacı, İlkokul ve Ortaokullarda görev yapan öğretmenlerin kişilik özellikleri ve iş doyumları arasındaki ilişkiyi öğretmenlerinin algılarına göre belirlemektir. Araştırma, ilişkisel ve nedensel araştırma modelindedir. Araştırmanın örneklemini, Konya ili merkez Meram, Selçuklu ve Karatay ilçelerinin sınırları içerisinde bulunan 295 ilköğretim okulunda, 2012-2013 eğitim-öğretim yılında görev yapan öğretmenler arasından rastlantısal olarak seçilen 485 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada öğretmenlerin kişisel özelliklerini belirlemek için Bacanlı ve arkadaşları (2007) tarafından geliştirilen Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi (SDKT) değerlendirme formu, öğretmenlerin iş doyum düzeylerini belirlemek için ise Spector (1985)'un geliştirdiği İş Doyumu Ölçeği (JSS) kullanılmıştır. Verilerin analizinde betimsel istatistik yöntemlerinden aritmetik ortalama ( ), standart sapma (s), yüzde (%), frekans (f) işlemleri ile Pearson Çarpım Moments Korelasyon Analizi teknikleri kullanılmıştır.Toplanan verilerin analizinde, öğretmenlerin iş doyumlarının, cinsiyet, yaş, eğitim durumu, kurumdaki görev süresi, mesleki kıdem değişkenlerine göre ortalama puanlarının farklılık gösterdiği; sıfatlara dayalı kişilik özelliklerinin de yaş, okul türü, kurumdaki görevi ve mesleki kıdem değişkenine göre farklılık gösterdiği ortaya çıkmıştır.Araştırma örneklemini oluşturan öğretmenlerin kişilik özellikleri ve iş doyumları alt boyutları arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığını belirlemek üzere Pearson Korelasyon analizi yapılmıştır. Genel olarak kişilik özellikleri ile iş doyumu arasında pozitif yönde zayıf ve anlamlı bir ilişki vardır. Öğretmenlerin iş doyumu ölçeğinin alt boyutları ile kişilik özelliklerinin alt boyutlarına verdikleri cevaplara bakıldığında; duygusal dengesizlik/nevrotizm kişilik özelliklerine sahip bireylerin iş doyumu düzeyleri düşük çıkmıştır. Dışadönük ve sorumluluk kişilik özelliklerine sahip öğretmenlerin iş doyumları düşük düzeyde de olsa pozitif yönlüdür. Ancak dışadönük kişilik özelliğine sahip bireyler ile iş doyumunun ücret ve yükselme olanakları boyutları arasında düşük düzeyde negatif ve anlamlı bir ilişki görülmüştür. Kişilik özelliklerinin diğer alt boyutları olan yumuşak başlılık ve deneyime açıklık alt boyutları ile öğretmenlerin iş doyumları arasında kimi zaman düşük düzeyde pozitif; kimi zaman da düşük düzeyde negatif bir ilişki olduğu ortaya çıkmıştır.

The purpose of this study is to determine the relationship between the personality characteristics of primary and secondary school teachers and their job satisfaction in relation to the teachers' perception.The research is based on relational and casual research models. The sample of this study is 485 teachers which are randolmly chosen in 2012-2013 educational year from 295 elementray schools in Meram, Selçuklu and Karatay which are the central districts of Konya Province.In this study, the adjective based personality test developed by Bacanlı (2007) is applied to determine the personality characteristics of the teachers and the job satisfaction survey developed by Spector (1985) is used to determine the job satisfaction levels of the teachers. In the data analysis process, the descriptive statistical techniques which are aritmethic mean, standard deviation, percentage and frequency and Pearson Product-Moment Correlation Coefficient are used.According to analysis of the collected data, the conclusion that the teachers' job satisfaction scores differ by the variables, which are gender, age, educational status, period of office in institiution and professional seniority, and also the adjective based personality characteristics differ by the variables, which are age,school type, period of office in institiution and professional seniority is reached.Pearson correlation analysis is used to determine if there is a meaninful relationship between the personality characteristics of the sample of the teachers and their job satisfactions' sub-dimension. In general there is a weak and meaningful positive relationship between personality characteristics and job satisfaction. When the answers that the teachers gave to sub-dimensions of the job satisfaction scale and sub-dimensions of the personality characteristics are taken into consideration, the job satisfaction level of the individuals who has neuroticism turns out to be low. On the other hand, even if the job satisfaction level of the teachers who are extrovert and responsible is low, it is in a positive way. However a low and meaningful negative relationship is determined between the individuals who are extrovert and wage and promotion opportunities of job satisfaction. Between tenderminedness and openness to experinece which are sub-dimensions of personality characteristics and the teachers' job satisfactions, a relationship which is sometimes low and positive and sometimes low and negative is determined.