Osmanlı döneminde Gaferiyyat (Kazımkarabekir) Kazası klasik eğitim kurumları

Abstract

Gaferiyyât, coğrafî konumu itibariyle Konya ile Karaman arasında bir geçit yeri veAnadolu'yu güneye bağlayan bir güzergâhtadır. Bu nedenle Karaman'ın en eski ve her çağdaönemini koruyan yerleşim yerlerinden biridir. Osmanlı Devleti döneminde XVII. yüzyılda kazamerkezi olan Gaferiyyât yaklaşık iki yüz yıla yakın bu statüsünü korumuştur. Gaferiyyât,günümüzde Karaman'a bağlı Kâzımkarabekir ilçesini sınırları içerisine alan sahadır.Gaferiyyât Kazası'nın vakıf müessesesi ve bu kurum sayesinde vücut bulan dinî vetoplumsal nitelikli yapılarını inceleyerek kazanın kültürel yapısına ışık tutmak amacıyla hazırlananbu çalışma, Gaferiyyât Hurufât Defterleri'ndeki berat özetlerine dayanmaktadır. Bu kayıtlar;Osmanlı döneminin klasik eğitim kurumlarından olan mektep, medrese, cami, mescit, zaviye gibivakıf eserleri ile bu kurumlarda verilen hizmetler için atanan görevlilerin tanınması açısındanönemlidir. Çünkü bugün tarih boyunca kurulan bütün devletlerin varlığını somutlaştıran en önemliunsurlar onların bina ettiği yapılardır. Bu yapıları meydana getirenler ise şüphesiz Türk İslamtarihinin önemli sosyal kurumlarından olan vakıflar ve görevlileridir.Gaferiyyât'da, pek çok yaygın eğitim kurumunun varlığı, bunun yanında mektep, medresegibi örgün eğitim kurumlarının da faaliyet göstermesi eğitim-öğretime önem verilerek devrinşartlarına ve ihtiyaçlarına göre bu faaliyetlerin yürütüldüğünü göstermektedir.Anahtar Kelimeler: Gaferiyyât, Vakıf, Klasik Eğitim Kurumu, Karaman

Gaferiyyât, in terms of its geographical position, is a passage between Konya andKaraman and routing connecting Anatolia to the South. Therefore, it is one of the oldestlocations and, protecting its importance in every age, of Karaman. In the period of OttomanState, in 17th century, Gaferiyyât that is a center of district maintained its status for about 200years. Gaferiyyât, nowadays, is an area including in its border the district Kâzımkarabekir,one of the districts subjecting to Karaman.This study, prepared for examining the waqf establishment of the district Gaferiyyât andits religious and social structure that is strengthened thanks to this and setting light to thecultural structure of district , is based on warrant summaries in the typeface books ofGaferiyyât. These records are important in terms of recognizing the waqf works such asschool, madrasah, mosque, prayer room, zaviye (small Islamic monastery) and attendantsassigned for the services in these institutes. For, the most important elements embodying theexistence of all states throughout history are the structures they built. Those forming thesestructures are certainly the waqfs and their attendants that are of the most important socialinstitutes.In Gaferiyyât, that there exist many common educational instituter, in addition tothis, that the educational institutes such as school and madrasah are also in active, givingimportance the education and instruction, show that these activities are carried out inaccordance with the conditions and needs of that period.Keywords: Gaferiyyât, Waqf, Classical Educational Institute, Karaman