Üstün yetenekli öğrencilerin psikolojik ihtiyaçlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın temel amacını üstün yetenekli lise öğrencilerinin psikolojik ihtiyaçlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi oluşturmaktadır. Araştırmada survey yöntemi kullanılmıştır. Bu araştırmanın örneklemini 2013–2014 eğitim-öğretim yılında çeşitli illerdeki BİLSEM'lere devam etmekte olan ve WISC-R puanı 130 ve üzerinde olan 9, 10 ve 11. sınıflardaki 230'u kız, 132'si erkek toplam 362 üstün yetenekli öğrenci oluşturmaktadır. Üstün yetenekli öğrencilerin psikolojik ihtiyaçlarının ölçümlenmesi amacı ile orjinali Heckert vd. (2000) tarafından geliştirilen ve Kesici (2008) tarafından Türkçe'ye uyarlaması yapılan, `Yeni Psikolojik İhtiyaçlar Değerlendirme Ölçeği` (YPİDÖ) kullanılmıştır. Üstün yetenekli lise öğrencilerinin psikolojik ihtiyaç puan ortalamalarının incelenen değişkenler açısından farklılaşma durumlarını ortaya koymak amacıyla bağımsız gruplar için t testi, tek yönlü varyans analizi ve farklılaşmanın kaynağını belirleyebilmek için Tukey testi kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda elde edilen bulgular şu şekilde özetlenebilir: •Üstün yetenekli kız öğrencilerle üstün yetenekli erkek öğrencilerin başarı, özerklik ve başatlık ihtiyaçları arasında anlamlı farklılık bulunmuştur.•Üstün yetenekli öğrencilerin baba eğitim durumları ile özerklik ihtiyaçları arasında anlamlı farklılık bulunmuştur. •Üstün yetenekli öğrencilerin anne eğitim durumları ile ilişki ihtiyaçları arasında anlamlı farklılık bulunmuştur. •Üstün yetenekli öğrencilerin sınıf düzeyi ile özerklik ve ilişki ihtiyaçları arasında anlamlı farklılık bulunmuştur.•Üstün yetenekli öğrencilerin kardeş sayısına göre ilişki ve özerklik ihtiyaçları arasında anlamlı farklılık bulunmuştur.•Üstün yetenekli öğrencilerin algıladıkları kişisel gelişimine destekçi olanların kimler olduğu durumuna göre ilişki ihtiyaçları arasında anlamlı farklılık bulunmuştur.•Üstün yetenekli öğrencilerin algılanan akademik başarıya göre özerklik ihtiyaçları arasında anlamlı farklılık bulunmuştur.•Üstün yetenekli öğrencilerin sosyo ekonomik düzye göre başarı ve özerklik ihtiyaçları arasında anlamlı farklılık bulunmuştur.Araştırma bulguları literatür ışığında tartışılmış, yorumlanmış ve bu doğrultuda önerilerde bulunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Üstün yetenekli lise öğrencileri, psikolojik ihtiyaç, lise öğrencileri

The main purpose of this research that investigating psychological needs of gifted students in terms of some variables. Survey method is used for this research. Participants of this research are selected students who attend Scince and Art Center courses regularly and they have 130 and higher than 130 score from WISC-R test. The study was performed with 362 students in total (230 female and 132 male) who are studying in the term of 2013-2014 education year and 9,10 and 11 class in Science and Art Centers from different cities. To measure psychological needs of gifted students scale of New Psychological Needs Assessment Questionnaire (NNAQ) which is developed by Heckert(2000) and adapted into Turkish by Kesici (2008) is used. Independent sample t-test and one way ANOVAs is used for comparing differences means of scores of highly gifted students from NNAQ scale and to determine where differences come from Tukey test is applied. As a result of these analyses results can be summarized by this means;•Significant difference was found between gifted girls and gifted boys in terms of success, autonomy and dominance needs.•Significant difference was found between father educational status and autonomy needs of gifted students.•Significant difference was found between mother educational status and relationship needs of gifted students•Significant difference was found according to class level between relationship and autonomy needs of gifted students•Significant difference was found based on number of sibling between relationship and autonomy needs of gifted students•Significant difference was found according to supporters of perceived personal growth and relationship needs of gifted students•Significant difference was found between perceived academic success and autonomy needs of gifted students.•Significant difference was found according to social economic status between success and autonomy needs of gifted studentsResults of the research are discussed, commented in the light of the literature and in this direction suggestions are made.Key words: Gifted Students, psychological needs, high school students