Ortaöğretim 12. sınıf biyoloji ders kitabında kullanılan analojiler üzerine bir araştırma

Abstract

Analojilerin öğrenciler için soyut kavramları somutlaştırmak ve motivasyonu sağlamak gibi birçok faydaları vardır. Analojilerin sıkça rastlandığı kaynaklardan biri de ders kitaplarıdır. Ders kitapları ise hem öğrenciler ve hem de öğretmenler tarafında yaygın olarak kullanılmaktadır. Araştırmalar ders kitaplarında, analojilerin belli kurallara göre kullanılmadığını ve bazen öğrencilerde yanılgılara neden olduğunu göstermektedir. Bu nedenle kitaplardaki analojilerin çeşitli boyutlarda analiz edilmesi, öğrencilere ve öğretmenlere katkı sağlayacaktır. Bu çalışmanın amacı, ortaöğretim 12. sınıf biyoloji ders kitabında kullanılan analojilerin çeşitlerini ve kapsamını incelemektir. Çalışmada Milli Eğitim Bakanlığı tarafından liselerde okutulmak üzere önerilen 12. sınıf biyoloji ders kitabı incelenmiştir. Belirlenen analojiler, Thiele ve Treagust (1994) tarafından geliştirilen analoji sınıflandırma sistemine göre gruplandırılmıştır. Yapılan inceleme sonucunda, 12. sınıf biyoloji ders kitabında analojilerin sıkça kullanıldığı görülmüştür. Analojilerin daha çok yapısal analoji, sözel analoji, somut-soyut analoji, gömülü aktive edici tipteki analoji ve basit analoji şeklinde yapılandırıldığı tespit edilmiştir. Ayrıca kaynak açıklamasının yetersiz olduğu ve analojilerin sınırlılıklarının gerektiği şekilde belirtilmediği görülmüştür. Sonuçlar literatür bilgisi ile karşılaştırılmış ve öneriler geliştirilmiştir.Anahtar Kelimeler: Analoji, Fen Eğitimi, Biyoloji Ders Kitapları

Analogies have many benefits such as embodying abstract concepts and providing motivation for the students. One of the common resources of analogies is textbooks. Textbooks are widely used by students and teachers. Various studies on textbooks show that analogies aren't used properly and sometimes they lead misconceptions for students. Therefore, the versatile analysis of analogies in textbooks will contribute to students and teachers. In this respect, the study aims to examine the types and the variety of analogies used in biology textbooks for the 12th grade high school. In the study, the biology textbook, proposed by the Ministry of Education of Turkey for the 12th grade high school, was examined. The specified analogies in the textbook were grouped in accordance with the analogy classifying system developed by Thiele and Treagust (1994). The result of the study indicated that analogies are frequently used in the 12th grade biology textbook. The results of the study also showed that most of the analogies used were configured as simple analogy, activating analogy, verbal analogies, concrete-abstract analogy, structural analogy and embedded activating analogy. In addition, we examined that the source descriptions were insufficient and that the limitations of analogies were not descriptively clarified. The study results were compared to literature and further academic study requirement were suggested.Keywords: Analogy, Science Education, Biology Textbooks