Osmanlı Dönemi`nde Burdur`da modern temel eğitim kurumları

Abstract

Bu çalışmanın amacı 1895-1921 yılları arasında, Burdur'da kurulmuş temel eğitim kurumlarını belgeler ışığında aydınlatmaktır. Çalışmanın giriş bölümünün dördüncü kısmında İlkçağlardan Kurtuluş Savaşı'na kadar geçen süreçte Burdur'un sosyal, siyasi, ekonomik ve kültürel yapısındaki değişimler hakkında tanıtıcı bilgilere yer verildi.Burdur temel eğitim kurumları anlatılmadan önce kuruluşundan Kurtuluş Savaşı yıllarına kadar Osmanlı'nın temel eğitim kurumları ele alındı. Önce klasik eğitim kurumları olan sıbyân mektepleri hakkında bilgi verildi. Sonrasında ise değişen dünya koşulları, Osmanlı Devleti'nin acil çözüm bekleyen iç ve dış sorunlarına çareler bulmak amacıyla Tanzimat Dönemi'nden itibaren eğitimdeki yeniliklere öncelik verildi. Temel eğitimde de bu anlamda Tanzimat'ın son yıllarında modern tarzda okullar açıldı. İptidai adı verilen bu okullar önce başkentte, Abdülhamit Dönemi'nden itibaren ise taşrada yaygınlaştırılmaya çalışıldı. Meşrutiyet Dönemi'nde bu çaba daha da hızlandı. Tabi bu değişim sadece temel eğitimde değil, eğitimin her kademesinde yaşandı. Değişim hareketi ile birlikte; önce yasal düzenlemeler yapıldı ve taşrada eğitimle ilgili idari birimler kuruldu. Ülkedeki bina, personel, ders araç gereçleri, ekonomik kaynak vb. pek çok alanda görülen eksiklikleri gidermeye yönelik çalışmalar yapıldı. Tezin ikinci ve üçüncü bölümünde Burdur'da, XIX. yüzyılın son yıllarından, İstiklâl Savaşı'nın ilk yıllarına kadar öğretimde bulunmuş 49 iptidai ile bir tane anaokulu belgeler ışığında aydınlatılmaya çalışıldı. Sonuç itibariyle, Meşrutiyet yıllarında başlayıp yıkılışa kadar devam eden savaşlar ve 1914 Burdur depremi, eğitim öğretimin yaygınlaştırılmasını kesintiye uğrattı. Bu olumsuz şartlara rağmen birçok okul Kurtuluş Savaşı yıllarına kadar öğretimini sürdürdü.

The purpose of this study is to enlighten the basic educational institutions that were set up between 1895 and 1921 in the light of documents. In the first part of the study, the differences that took place in Burdur's social, political, economic and cultural structure from the Primeval Era and to the Independence War are included. Before explaining main education constitutions in Burdur, improvements in main education constitutions of Ottoman Empire from the foundation to the years of ındependence war are taken into consideration. Firstly, there has been given information about the classical educational institutions, ottoman elementary-primary schools. Then, changing conditions of the World, and with the purpose of finding solutions to the immediate interior and exterior problems of the Ottoman Empire, there has been given priority to the reforms in education from the Tanzimat Reform Era. In this aspect, there was opened some modern schools in the last years of Tanzimat Era. Those schools, named as rudimentary, first appeared in the capital and then, from the beginning of Abdulhamit era, they were tried to be extended in the rural provinces. In the Constitutional Era, this hard work was even given pace. Of course this swift change didnt happen only in basic education but also in the every layer of the education. With the change movement; first there were constitutional regulations and some administrative units were founded in rural areas. The deficiencies in the buildings, staffs, lecture tools, economic source and etc. were tried to be fullfilled.The second and third part of the thesis, 49 rudimentary school and 1 kindergarten that had been in use from last years of XIX. century to the first years of Independence War, have been tried to be enlightened in the light of documents. As a result, the wars starting from the Constitutional Era and going on to the downfall of the empire and the earthquake that occured in 1914 in Burdur suspended the extension of education. Despite all these bad conditions, many schools continued education until the Independence War years.