Ortaokul öğrencilerinin sosyal bilgiler öğretim programında yer alan tarih kavramlarına yönelik algılarının incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, sosyal bilgiler dersi 5., 6. ve 7. sınıf öğretim programında yer alan ve geliştirme ve pekiştirme düzeyinde öğrencilere verilen tarih kavramlarının 8. sınıf öğrencileri tarafından nasıl algılandığını incelemektir. Araştırma, nitel araştırma desenlerinden olan olgu bilim deseninde gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda öğrencilerin tarih kavramlarına ilişkin geliştirdikleri metaforlar, çizdikleri resimler ve karikatürler ve ilgili kavramlara ait öğrencilerle gerçekleştirilen yarı yapılandırılmış görüşmeler incelenmiştir. Araştırmanın çalışma grubu Kayseri ili merkez ilçelerinden maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemiyle seçilmiş olan 693 sekizinci sınıf öğrencisinden oluşmaktadır. Araştırma sonucunda katılımcıların büyük bir çoğunluğunun cumhuriyet kavramını; `sağlam temelleri olan, devleti ve milleti ayakta tutan` olarak; demokrasi kavramını ise `eşit hakların ve özgürlüğün var olduğu; rahat, huzurlu ve aydınlık bir yaşam atmosferi` olarak algıladıkları görülmüştür. Yine katılımcıların büyük çoğunluğunun devlet kavramını; `milletin varlık sebebi, vatandaşların iç ve dış tehlikelerden korunduğu bir kalkan, şefkatli bir baba` olarak; milli egemenlik kavramını `sahibinin kayıtsız şartsız milletin olduğu ortak bir iradenin tapusu, ortak bir anlayış ruhu, seçim sonucunda milli iradenin yansıdığı sandık, milletini şahlandıran gem` şeklinde algıladıkları görülmüştür. Katılımcıların büyük çoğunluğunun gelenek kavramını `Kökleri çok eski geçmişe dayanan geçmişin özgeçmişi; atalarımızdan nesiller boyunca bizlere aktarılan korunmuş bir miras, geçmişimize ait tüm hafızayı ve izleri içeren bir tapu, günümüzde de hâlâ yaşayan eski yaşantılar` olarak algıladıkları görülürken kanıt kavramını `tarihi gerçeklerin fotoğrafını zihnimizde canlandıran, tarihi bilgileri doğru olarak yansıtan bir ayna ve ayak izleri, değerli bilgileri içeren bir karne ve bilgi hazinesi` olarak algıladıkları tespit edilmiştir. Son olarak katılımcıların çoğunluğunun kronoloji kavramını `önemli tarihi bilgileri sıralayıcı, kolaylaştırıcı, tarihi film şeridi, tarihin haritası` olarak algıladıkları belirlenmiştir.

The purpose of the research is to examine the 8th grade students' perceptions towards the history concepts included in the 5th, 6th, and 7th grade Social Studies curriculum and taught at the levels of development and reinforcement. The study was carried out via phenomenological research design, one of the qualitative research methods. Within this context, semi-structured interviews carried out with the students about the metaphors, pictures and comics, and the relevant concepts generated by them were analyzed. The population of the study consisted of 693 eighth graders chosen via maximum variation sampling method from the central districts of Kayseri. As a result of the study, it was found that most of the participants perceived the concept of republic as ` having a solid basis, supporting the nation and the state`, and the concept of democracy as `a comfortable, peaceful, and bright living atmosphere where equal rights and freedom exist`. Moreover, most of the participants perceived the concept of state as `the reason for the nation's existence, a shield protecting the citizens from the domestic and foreign threats, a caring father` and the concept of national sovereignty as `a deed of a common will whose owner is the nation unconditionally, a spirit of common understanding, a ballot box reflecting the true will of the people after an election, and a bridle making the nation rear up`. While most participants perceived the concept of tradition as `roots of the past based on a very old past; a protected heritage passed on to us from our ancestors for generations, a deed containing all the memory and traces of our past, and a legacy that is part our history`, they perceived the concept of evidence as ` portraying historical facts in our minds, a mirror and footprints reflecting historical information accurately, a report card and a treasury with valuable information. Finally, it was determined that most participants perceived the concept of chronology as `sorting important historical information, facilitating, a historical film strip, and map of the history`.