Coğrafya eğitiminde alan çalışmalarına bir örnek: Sarıyar (Gilindirez) Deresi Havzası`nın (Erdemli-Mersin) fiziki coğrafyası

Abstract

Doğadan her geçen gün daha fazla yararlanan bireyde; `insan–doğa` adaletini sağlamak esas olmuştur. Bu gerçeklikten dolayı dünya algısı oluşturmak, mekânsal farklılaşmayı göstermek ve bilgileri analiz edebilme seviyesine ulaşmak gerekmektedir. Coğrafya eğitimi, evrensel hak ve sorumluluklarımızı öğreterek doğa ile uyum içinde yaşamamızı sağlamalı. İşlenen derslerde ise; `doğal kaynakların korunması`, `yaşanabilir bir dünya` ve `tehdit içermeyen gelecek` ana tema olmalıdır. Ekosistemin işleyişine yönelik sorumluluk bilinci geliştirdiğimizde doğal kaynaklarımızı sürdürülebilirlik doğrultusunda kullanmayı da öğrenmiş olacağız. Alan çalışmasındaki amaç, öğrencilerin doğadaki olaylar ile kendi faaliyetlerini ilişkilendirip bilişsel ve özellikle duyuşsal alanda daha üst seviyede coğrafi bilgi üretmelerini sağlamaktır. Alan çalışmaları coğrafya eğitimini uygulamalı bir biçime dönüştürmektedir. Uygulamalı eğitim olduğu takdirde ise öğrenmede yaşanan güçlükler en aza indirgenecektir. İyi bir şekilde planlanmış bir alan çalışması programın profesyonel bir şekilde gerçekleşmesini sağlamaktadır. Fiziki alan olarak belirlenen Sarıyar Deresi Havzası, Akdeniz Bölgesi'nin Adana Bölümü'nde; Mersin ilinin Erdemli ilçe sınırları içerisinde yer almaktadır. Hidrografik havza özelliği gösteren çalışma alanı deniz kıyısından 2116 metrelere kadar ulaşan bir yükseltiye sahiptir. Su bölümü çizgisine göre sınırlandırılan havzanın toplam yüzölçümü ise yaklaşık olarak 296 km2'dir. Havzanın gelişiminde litolojinin etkisi büyük oranda belirleyici olmuştur. Özellikle Tersiyer araziler geniş alan kaplamaktadır. Çalışma sahasının iklimi: Thornthwaite Formülü'ne göre; kurak-az nemli, mezotermal, su fazlası kış mevsiminde ve çok şiddetli olan, okyanus tesirine yakın tali iklim tipidir. De Martonne–Gottman Kuraklık İndisi Formülüne göre; `Step-nemli arası` bir özellik göstermektedir. Erinç İklim Sınıflandırmasına göre; `yarı nemli` ve bitki örtüsü `park görünümlü kuru orman` olarak nitelendirilmektedir. Köppen İklim Sınıflandırmasına göre ise çalışma alanı step sahasının dışında nemli iklimlere yakın bir bölgede bulunmaktadır. Jeomorfolojik özellikleri, temelde havzanın sahip olduğu yapısal unsurlar ile Akdeniz İkliminin etkilerine bağlı olarak meydana gelmiştir. Genel olarak dar bir kıyı şeridinden itibaren kuzeye doğru kademeli olarak yükselen bir yapı göstermektedir. Çalışma alanı, Sarıyar Deresi ve yan kolları tarafından drene edilen 296 km2 alanı kapsamaktadır. 47 km (sadece ana kolun uzunluğu) uzunluğunda olan derede Devlet Su İşleri'ne ait bir adet akım gözlem istasyonu bulunmaktadır. Kahverengi Orman Toprakları, çalışma alanında 142 km2 ile en geniş alanı kaplamaktadır ve arazinin % 48'ini oluşturmaktadır. Çalışma alanının temel ağaç türleri; kızılçam, karaçam, göknar, sedir, ardıç ve meşe olup bunlar saf veya karışık meşcereler meydana getirmektedirler. Bu araştırma arazi gözlemleri ve büro çalışmaları ile desteklenmiş, harita ve analiz çalışmalarında Coğrafi Bilgi Sistemleri yazılımlarından MapInfo 9.5 ve Vertical Mapper 3.5 kullanılmıştır. Doğal kaynakların hızlı bir şekilde tüketildiği günümüzde bu kaynakları koruyabilecek bir eğitim sistemi geliştirebilmek alan çalışmalarını gerekli kılmaktadır. Bu çalışmalar doğrultusunda alınacak önlemler hem yakın çevre sorunlarını hem de küresel ölçekteki sorunlara çözüm üretme konusunda bizlere faydalı olacaktır.Anahtar kelimeler: Coğrafya Eğitimi, Alan Çalışmaları, Sarıyar Deresi Havzası, Fiziki Coğrafya, Erdemli-Mersin.

In the individual who benefited more from nature every day; `human-nature` justice has been a matter of law. It is necessary to create a world perception, to show spatial differentiation and to reach the level of being able to analyze the information. Geography education should enable us to live in harmony with nature by teaching our universal rights and responsibilities. In the lessons taught, `conservation of natural resources`, `habitable world` and `non-threatening future` should be the main theme. When we develop a sense of responsibility for the functioning of the ecosystem, we will also learn to use our naturel resources in line with sustainability. The purpose of the field study, to link the events in nature with their own activities and to provide them with a higher level of geographical knowledge in the cognitive and especially affective field. Field studies transform geography education into a practical form. In the case of practical training, learning difficulties will be minimized. A well-planned field study ensures that the program takes place in a professional manner. The Sarıyar Stream Basin, which is determined as a physical area, is located within the boundaries of The Erdemli district of The Mersin province in The Adana Region of The Mediterranean Region. The hydrographic basin area has an elevation of up to 2116 meters from the seashore. The total surface area of the basin, which is limited by the line of subdivision, is approximately 296 km square. The effect of lithology on the development of the basin was largely influential. Particularly Tertiary plots cover a large area. Working field climate: According to the Thornthwait Formula; the moisturized, mesothermal, surplus water in the winter season is close to the ocean climate type. According to the De Martonne – Gottman Humidity Indice Formulation; showing a feature between step and humidity. According to the Erinç Climate Classification; it is qualified as `Half Humidity` and `Park view dry forest` flora. According to the Köppen Climate Classification; the working area is located outside the steppe area, close to humid climates. The geomorphological features are mainly due to the structural elements of the basin and the effects of the Mediterranean Climate. In general, it shows a structure gradually raising northward from a narrow coastline. The working area, Sarıyar Stream and its side branches which is drained, covers 296 km2. There is one current observation of State Hydraulic Works along Sarıyar Stream, which is 47 km length (Its main branch). Brown Forest Soils, covers the widest area with 142 sq. km in the working area and it constitutes 48% of the land. Basic tree species in the study area; Pinus brutia, Pinus nigra, Abies, Cedrus libani, Juniperus communis and Quercus; they are composed of pure or mixed species. The study is supported by site investigations and office studies, and the mapping and analysis studies of the study is conducted by MapInfo 9.5 and Vertical Mapper 3.5. In order to develop an educational system that can preserve these resources, where natural resources are being consumed quickly, field studies are required. The measures to be taken in line with these studies will be useful to us both in terms of close environmental problems and to the production of solutions to global problems.Keywords: Geography Education, Field Studies, Sarıyar Stream Basin, Physical Geography, Erdemli-Mersin.