Ameliyat sonrası gelişen karın içi yapışıklıklarının önlenmesinde farklı farmakolojik ajanların koruyucu etkilerinin deneysel olarak araştırılması

Abstract

ÖZET Karın ameliyatlarının önemli bir komplikasyonu periton yapışıklıkları ve buna bağlı barsak tıkanıklıklarıdır. Yapışıklıkların oluşması için periton yüzeylerinde travma, iskemi, yabancı cisim, enfeksiyon v.b. etkenlere karşı bir enflamasyon reaksiyonunun başlaması ve bunun sonucunda onarım olayının gelişmesi gerekir. Onaran olayının ilk devrelerinde doku yüzeyinde fibrin eksudasyonu ile fîbrinöz yapışıklıkların başladığı ve bu fibrin liflerinin kalıcı yapışıklıklara bir yapı iskelesi gibi yardımcı olduğu ileri sürülmektedir. Fibrinöz yapışıklıklara engel olunabildiği takdirde kalıcı yapışıklıkların da önlenebileceği kabul edilmiştir. Yapışıklıkların önlenmesi için peritondaki onaran olayının çeşitli devrelerinde etkili olacak biyolojik temelli pekçok yöntem tarif edilmiş ancak bu çalışmaların hiçbiri çeşitli sakıncaları nedeniyle klasikleşmemiştir. Çalışmada, kontrol ve ürokinaz grubu 20'şer, diğer gruplar 10'ar denekten oluşan 4 grup oluşturuldu. Denek olarak, toplam 60 adet erkek, Spraque-Dawley cinsi rat kullanıldı. Çalışmamızda, ratlarda deneysel olarak intraperitoneal yapışıklık oluşturarak değişik koruyucu ajanların etkilerini araştırdık. Bu düşünce ile bir plazminojen aktivatörü olan ürokinazı ve bir kortikosteroid olan deksametazonu intraperitoneal olarak uygulayarak bu ajanların antiadezif etkilerini araştırdık. Meydana gelen yapışıklıklar, makromorfolojik olarak incelenip adezyon skalasına göre değerlendirildi ve visseral periton travması (mezotel harabiyeti) oluşturulan barsak yüzeylerinde ışık mikroskobu ile incelemeler yaparak histopatolojik olarak iyileşmelerine bakıldı. 57Deney hayvanlarında, periton yapışıklıklarını anlamlı biçimde azalttığını gördüğümüz Deksametazon (pO.001) ve özellikle Ürokinaz (p<0.001)'ın uygulama kolaylığı, toksik etki yapmaması ve periton iyileşmesini bozmaması yöntemin yeteri derecede etkili olduğunu ve insanda da kullanılabileceği Menimini verdi. Deney hayvanlarında periton yapışıklıklarım anlamlı biçimde azalttığını gördüğümüz farmakolojik ajanlar içinde Ürokinaz uygulanan grupta antiadezif etkisi saptanan deksametazon grubuna göre yapışıklıkların çok daha az geliştiği tesbit edildi (pO.001). Araştırmamızın topluca sonuçlan değerlendirilmiş ve ürokinaz en etkili koruyucu ajan olarak bulunmuştur. 58