Gebelerin psikososyal sağlık durumlarının depresyon riski ile ilişkisi

Abstract

Gebelik döllenme ile başlayan doğum ile sona eren fizyolojik, psikolojik ve sosyal değişimlerin yaşandığı doğal bir olaydır. Gebelik sürecinde kadının biyo-psiko-sosyal değişimine adapte olması beklenmektedir. Gebelerin bu değişimlere uyum sağlayamadığı durumlarda prenatal depresyon görülme riski artmaktadır. Bu araştırma, gebelerin psikososyal sağlık durumlarının depresyon riski ile ilişkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır.Tanımlayıcı ve ilişki arayıcı tipte planlanan araştırmanın örneklemini 18 yaş üzerinde olan 792 gebe oluşturmuştur. Örnek seçiminde, olasılıksız örnekleme yöntemlerinden gelişigüzel örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Verilerin toplanmasında araştırmacı tarafından oluşturulan 21 soruluk anket formu, ''Gebelikte Psikososyal Sağlığı Değerlendirme Ölçeği'' (GPSDÖ) ve ''Edinburgh Doğum Sonrası Depresyon Ölçeği'' (EDSDÖ) kullanılmıştır. Veriler araştırmacı tarafından 22.03.2016-30.06.2016 tarihleri arasında yüz yüze görüşme tekniği kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde; sayı, yüzde, ortalama, standart sapma, Mann Whitney U, Kruskal Wallis Varyans Analizi ve Spearman korelasyon analizi kullanılmıştır.Gebelerin EDSDÖ puan ortalamasının 9.41±4.81, depresyon riski oranının %28.2 olduğu bulunmuştur. Trimesterlere göre depresyon riski oranları incelendiğinde; birinci trimesterde depresyon riski oranının %31.5, ikinci trimesterde %26.8, üçüncü trimesterde %28.9 olduğu belirlenmiştir. Gebelerin gelir durumu algısı, eşlerinin eğitim durumu, doğum öyküsü, istenen bebek cinsiyeti, gebelikte destek alma durumları ile EDSDÖ puan ortalamaları arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptanmıştır (p˂0.05). Gebelerin yaşı, eşin yaşı, evlilik süresi ile EDSDÖ puan ortalaması arasında pozitif yönlü, ailenin aylık geliri ile negatif yönlü istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişki saptanmıştır (p˂0.05). Gebelerin GPSDÖ toplam puan ortalamasının 4.05±0.45 ve psikososyal sağlık durumlarının iyi düzeyde olduğu belirlenmiştir. GPSDÖ toplam ve alt boyut puan ortalamaları (gebelik ve eş ilişkisi, kaygı ve stres, aile içi şiddet, psikososyal destek gereksinimi, ailesel özellikler, gebeliğe ilişkin fiziksel-psikososyal değişiklikler) ile EDSDÖ puan ortalamaları arasındaki ilişki incelendiğinde; negatif yönlü, istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişki saptanmıştır (p˂0.05).Sonuç olarak, gebelerin psikososyal sağlığa ait puanları düştükçe, prenatal depresyon riskinin arttığı saptanmıştır. Bu nedenle prenatal izlem sırasında fiziksel değerlendirmenin yanı sıra psikososyal değerlendirmenin yapılması bütüncül bir yaklaşım açısından önem taşımaktadır. Gebe takipleri sırasında yapılabilecek değerlendirme ile psikososyal sağlığa ilişkin var olan risk durumlarının erken tanılanması ve risk tespit edilen gebelerin ilgili merkezlere yönlendirilerek profesyonel destek almalarının sağlanması önerilebilir. Anahtar sözcükler: Depresyon Riski; Gebelik; Psikososyal Sağlık.

Pregnancy is a natural phenomenon which starts with insemination and ends with child delivery, in which physiological, psychological and social changes occur. In the process of pregnancy, the women are expected to adapt to her bio-psycho-social change. When pregnant women fail to adapt to these changes, the risk of prenatal depression increases. This research was made in order to determine the relation of psycho-social health status of pregnant women with the risk of depression. 792 pregnant women over age 18 comprised the study group of the research, which was planned in descriptive and relation searching type. In the example selection, random sampling, which was one of the improbable sampling methods, was used. In data collection, a 21-question questionnaire developed by the researcher, `Pregnancy Psychosocial Health Assessment Scale` (PPHAS) and `Edinburgh Postnatal Depression Scale` (EPDS) were used. The data were collected by the researcher between 22.03.2016 -30.06.2016 via the technique of face to face interviewing. Figure, percentage, average, standard deviation, Mann Whitney U, Kruskal Wallis Variance Analysis and Spearman Correlation analysis were used in data analysis.It was found that EPDS score average of the pregnant women was 9.41±4.81, the rate of depression risk was %28.2. When risk rates according to trimesters were examined; it was determined that the depression risk was %31.5 in the first trimester, %26.8 in second trimester and %28.9 in the third trimester. It was detected that the difference between the EPDS score averages and the income level perception of pregnant women, educational status of the spouses, delivery history, desired child sex, receiving support during pregnancy was statistically meaningful (p˂0.05). A positive way, statis-tically meaningful relation was detected between the EPDS score average and the age of the pregnant women, the age of the spouse and the duration of marriage and a negative way, statistically meaningful relation was detected in terms of the monthly income of the family (p˂0.05). It was detected that the total PPHAS score average of the pregnant women was 4.05±0.45 and their psycho-social health status was in high level. When the relationship between the PPHAS total and sub-dimension averages (pregnancy and spouse relation, anxiety and stress, domestic violence, psycho-social support need, family properties, physical-psycho-social changes regarding pregnancy) and EPDS score averages was examined, a negative way, statistically meaningful relationship was detected (p˂0.05).As a result, as the scores of pregnant women regarding psycho-social health decrease, the prenatal depression risk was detected to rise. Therefore, it is important in terms of a holistic approach that a psycho-social assessment should be made as well as a physical assessment during prenatal monitoring. With assessment during pregnancy monitoring, risks regarding psycho-social health can be diagnosed early and pregnant women with detected risks can be directed to related centers for professional support.Keywords: Depression Risk; Pregnancy; Psycho-social Health.