Protein-enerji malnutrisyonlu çocuklarda renal tübüler fonksiyonlar ve böbrek boyutları

Abstract

ÖZET Dr. Ayfer Gözü, Protein-enerji malnutrisyonlu çocuklarda renal tübüler fonksiyonlar ve böbrek boyutları. Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Diyarbakır 2004. Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalında Ocak 2003 ve Haziran 2004 tarihleri arasında protein-enerji malnutrisyonu (PEM) tanısıyla izlenen, 35'i ( %43.7) kız, 45'i (%56.3) erkek toplam 80 hasta çalışmaya alındı. Protein-enerji malnutrisyonlu hastalarımızın yaş ortalaması 29.2Ü9.7 ay (3-66 ay arası) idi. Waterlow sınıflamasına göre hastaların 54'ü (%67.5) üçüncü derece, 20' si (%25) ikinci derece, 6'sı (%7.5) birinci derece malnutrisyonlu olarak saptandı. Welcome-Thrust sınıflamasına göre ağır PEM'lulann 51'i (%94.4) marasmuslu, 3'ü marasmik kwashiorkorlu idi. Kalan 26 hasta hafif ve orta malnutrisyonluydu. Böbrek fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilecek hastalığı olmayan 84 sağlıklı çocuk kontrol grubu olarak alındı. Total kontrol grubu içinden yaş ve cinsiyet olarak PEM'lu gruba benzeyen 32 sağlıklı çocuk PEM grubu kontrolü için ayrıldı. Protein-enerji malnutrisyonlu 80 hasta ve 84 kontrol hastadan oluşan total 164 vakada korelasyonlar bakıldı. Protein-enerji malnutrisyonlu çocuklarda serum sodyum, potasyum, fosfor, kreatinin, ve total kolesterol düzeylerinde anlamlı düşüklük saptandı. İdrar Na, K, Mg, kreatinin ve fosfor düzeyleri de kontrollerden anlamlı düşüktü. Glomerüler filtrasyon hızında (GFR) kontrol grubuna göre düşüklük saptanırken, idrar kalsiyum/kreatinin (Ca/Cr) oranı PEM'lu grupta anlamlı yüksekti. Malnutrisyonlu grupta, kontrol grubuyla karşılaştırıldığında, renal tübüler indeks parametrelerinden fraksiyone sodyum atılımında (FENa) anlamlı bir değişiklik saptanmazken; fraksiyone potasyum atılımında (FEK) azalma, tübüler fosfor geri emiliminde (TRP) artma saptandı. Kan basıncı ve GFR arasında anlamlı korelasyon bulundu. Malnutrisyonlu hastaların böbrek boyutları kontrol grubuna göre anlamlı düşüktü. Böbrek boyutları ile yaş, vücut ağırlığı, boy, vücut yüzeyi, triseps deri kıvrım kalınlığı ve orta kol çevresi arasında anlamlı korelasyonlar saptandı. Bilateral böbrek boyu, sağ renal en ve parankim kalınlığı ile FEK arasında pozitif, TRP ile negatif yönde korelasyon saptanırken, bu parametreler ile FENa arasında anlamlı korelasyon saptanmadı. Sonuç olarak PEM'lu hastalarda tübüler fonksiyonların değişme eğiliminde olduğu, böbrek boyutlarının vücut ağırlığı, boy, vücut yüzeyi, triseps deri kıvrım kalınlığı ve orta kol çevresi gibi somatik parametrelerle orantılı olduğu gözlendi. Kız ve erkek çocuklar arasında böbrek boyutları ve tübüler fonksiyonları bakımından farklılık saptanmadı. Ayrıca malnutrisyonlu hastalardaki hiperkalsiüri gibi mineral atılımındaki değişikliklerin, üriner sistem taş hastalığına eğilimi arttırabileceği düşünüldü. Anahtar kelimeler: Protein-enerji malnutrisyonu, renal tübüler fonksiyonlar, böbrek boyutları II

SUMMARY Ayfer Gözü MD, Dicle Universty Medical Faculty, Department of Pediatrics Diyarbakır 2004. Renal size and renal tubular functions in children with protein-energy malnutrition (PEM). In this study, 80 children who were diagnosed as protein-energy malnutrition (PEM) at Pediatrics Department of Dicle University Hospital were enrolled. The mean age of patients was 29.2+19.7 months (3-66 months). Of all patients, 35 of them (43.7 %) were girls and 45 (56.3 %) were boys. According to Waterlow malnutrition classification, 54 patients had severe PEM, 20 had moderate and six had mild PEM. Of patients with severe PEM, 51 had marasmus and three had marasmic kwashiorkor according to Wellcome-Thrust classification. Remaining 26 patients were mild or moderately malnourished. Renal tubular functions in those patients with malnutrition were compared with age and sex matched 32 control subjects. Correlation analysis was performed in 80 patients with PEM and 84 control subjects (a total of 164 subjects). The malnourished patients had significantly lower levels of serum sodium, potassium, phosphorus, creatinine and total cholesterol. Urine potassium, phosphorus, magnesium and creatinine levels were also significantly low. In patient group glomerular filtration rate (GFR) was lower while urinary calcium/creatinine (Ca/Cr) ratio was significantly higher. Among renal tubular index parameters, fractional excretion of sodium (FENa) showed no difference, whereas decrease infractional potassium excretion (FEK) value and increase in tubular reabsorption of phosphorus (TRP) was significant in patient group compared with controls. The correlation between blood pressure and GFR was significant. Renal size was significantly lower in malnourished children. Renal size was found to be significantly correlated with age, body surface area, triceps skin fold thickness and upper mid arm circumference. A positive correlation of FEK and a negative correlation of TRP was present with bilateral renal size and right renal width and parenchymal thickness whereas no correlation was present for FENa. In conclusion in patients with PEM, the nutritional defect cause a tendency in impairment of renal tubular functions. Ultrasonographically determined renal size was found to be correlated with somatic parameters such as body weight, body surface area, triceps skin fold thickness and upper mid arm circumference. There was no difference in renal size and tubular functions of boys and girls. Furthermore changing in mineral excretions such as hipercalciuria may cause in trigger formation of nephrolithiasis. Key words: Protein-energy malnutrition, renal tubuler functions, renal size IV