Articulatio temporomandibularis`in morfolojik yapısı: multidedektörlü bilgisayarlı tomografi ile radyolojik analiz

Abstract

Art. temporomandibularis başın tek oynar eklemidir. Ginglymus ve art. plana grubu eklem özelliği gösterdiği için her iki gruba da dahil edilmektedir. Art. temporomandibularis'i; eklem yüzleri, eklem kapsülü, ligamentler, synovial membran, synovial sıvı, kıkırdak, bir adet disk ve kas grupları oluşturmaktadır. Eklemin alt ve üst eklem yüzleri arasında bulunan disk, cavitas articularis'i ikiye ayırarak alt ve üst eklem boşluklarını oluşturur. Art. temporomandibularis bozukluklarında doğru yaklaşım, tedaviden etkili sonuç almak için önemlidir. Bu sebeple eklemi oluşturan temel yapıların morfolojik özelliklerinin ve varyasyonlarının bilinmesi; eklemin normal sınırlarının belirlenmesi açısından, tanı ve tedavi açısından ve radyolojik açıdan önem taşımaktadır.2015-2018 yılları arasında Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalına başvuran 18 yaş üstü 100 hastanın (55 erkek, 45 kadın) Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Radyoloji Anabilim Dalı'nda çekilen MDCT (multidedektörlü bilgisayarlı tomografi) görüntüleri retrospektif olarak incelendi. Çalışmaya deformitesi bulunan hastalar dahil edilmedi. Hastaların cinsiyetleri ve görüntüleme sırasındaki yaşları kaydedildi. Tüm hastaların çekilen MDCT görüntülerinde art. temporomandibularis incelendi. Art. temporomandibularis'in uzunluk ve açı ölçümleri morfometrik olarak yapıldı ve değerlendirildi. Proc. coronoideus'un ve incisura mandibula'nın şekilleri sagittal; proc.condylaris'in şekli ise hem sagittal hem de koronal görüntüler üzerinde sınıflandırıldı.Tüm bireylere ait koronal kesitlerde en sık gözlenen proc. condylaris tipi düz tip (%36); sagittal kesitlerde en sık gözlenen proc. condylaris, proc. coronoideus ve incisura mandibularis tipi yuvarlak tip (%75, %70 ve %74,5) olarak belirlendi. Çalışmamızda, ortalama proc. condylaris genişliği, proc. condylaris ile fossa mandibularis arası en yakın mesafe, proc. condylaris'in orta noktası ile tepe noktası arası mesafe, proc. condylaris'in orta noktası ile fossa mandibularis arası mesafe, superior eklem boşluğu, fossa mandibularis derinliği, fossa mandibularis genişliği, her iki taraf proc. condylaris arasındaki açı, proc. condylaris'in alanı ve mediolateral çap erkeklerde kadınlara göre istatistiksel olarak anlamlı derecede büyük bulundu (p<0.05).Art. (articilatio) temporomandibularis'in morfolojik yapısının cinsiyete ve yaş gruplarına göre değişiklik göstermesi klinik açıdan önemlidir. Eklemin normal sınırlarının ve varyasyonlarının bilinmesinin tanı koyma ve tedavi planlama sırasında dikkate alınması gerektiği kanısındayız.Anahtar kelimeler: Art. temporomandibularis, MDCT, morfoloji.

Temporomandibular joint (TMJ) is the only movable joint of the head. Gingliymus and gliding joint group are included in both groups because of their joint properties. The TMJ is composed of articular surfaces, cartilage, a disc, a joint capsule, synovial fluid, a synovial membrane, ligaments and muscle groups. Discus articularis is located between the joint surfaces and it divides the cavitas articularis into two parts: upper and lower joint space. Proper approach in TMJ disorders is important for effective treatment. Therefore, knowing the morphological features and variations of the basic structures constituting the joint is impotant for the determination of the normal boundaries of the joint, diagnosis and treatment, and radiological aspects.100 MDCT images of patients (55 males, 45 females) over the age of 18 who applied Neurology department between 2015-2018 taken from Necmettin Erbakan University Meram Medicine Faculty Department of Radiology were retrospectively analyzed. Patient with deformity were not included in the study. Gender and age of the patients were recorded. TMJ was examined on MDCT images of all patients. Length and angle measuraments of TMJ were performed morphometrically and evaluated. The shapes of coronoid process and mandibular notch were classified on sagittal sections and the shape of condylar process on both sagittal and coronal sections. The most common type of condylar process in coronal sections of all individuals was flat type while the most common type of condylar process, coronoid process and mandibular notch in sagittal sections were round type.In our study, the mean mandibular condyle width, the least distance between the mandibular condyle and mandibular fossa, the distance between the mid-point of mandibu¬lar condyle and tip of mandibular condyle, the distance between the mid-point of the mandibular condyle and mandibular fossa, the superior joint space, the mandibular fossa width and depth, the angle in between the mandibular condyles of both sides were significantly higher in male patients than in female patients (p<0.05).It is clinically important that the morphological structure of TMJ varies according to gender and age groups. We think that knowing the normal limits and variations of the joint should be taken into consideration during diagnosis and treatment planning.Key words: TMJ, Morphology, MDCT