Diyarbakır il merkezindeki ilköğretim 6., 7., 8. sınıfları ile lise öğrencilerinde sigara-alkol-uyuşturucu kullanımı ve etkileyen faktörler

Abstract

ÖZET Sigara, alkol, madde kullanımı özellikle gençleri etkileyen dünya çapında bir tehlikedir ve bu önlenebilir bir halk sağlığı sorunudur. 12 - 18 yaş (tüm dünyada) alkol, sigara ve diğer maddelerin ilk kullanıldıkları dönemdir.Ülkemizde ve Diyarbakır'da da yapılan çalışmalar gençler arasında madde kullanımının yaygın ve önemli bir sorun olduğunu göstermiştir. Bu çalışmanın amacı Diyarbakır il merkezindeki ilköğretim okulları 6,7,8. sınıf ile lise öğrencileri arasında madde kullanımı yaygınlığını ve etkileyen faktörleri incelemektir. Araştırma kesitseldir. Tüm öğrencileri temsil eden 3000 öğrenci araştırma kapsamına alınmıştır. Veriler anket yöntemiyle toplanmıştır. Bilgisayar ortamında SPSS 10.0, Epiinfo 2000 paket programlarında değerlendirilmiştir. İstatistiksel olarak yüzde, ortalama, standart sapma, minimum, maksimum değerler, odss oranı ve düzeltilmiş odss oram ve güven aralıkları kullanılmıştır. Khi kare ve çoklu lojistik regresyon analizleri uygulanmıştır. Öğrencilerin %62'si erkek, %38'i kadındı. 1500'ü ilköğretimde, 1500'ü lisede öğrenim görmekteydi. Yaş aralığı 11-20 olup yaş ortalaması 15,2+2,0 idi. Sigara içme prevalansı toplam olarak %14,8 (kadınlarda %6.0, erkeklerde%20,2), ilköğretimde %5.8, lise Öğrencilerinde %23.7, lisedeki erkeklerde ise %31.9 idi. Ortalama ilk sigaraya içme yaşı 12,6+2,3 bulundu. Alkol içme prevalansı toplamda %6.0 (erkeklerde %8.1, kadınlarda %2.5), ilköğretimde %1.6, liselerde %10.4, lisedeki erkek öğrencilerde %13.9 olarak saptandı, öğrencilerin alkolü ilk deneme yaşı 13,3+3.0 bulundu. Uyuşturucu maddeleri birini en az bir kez deneyen öğrencilerin oram %2.5 (erkeklerde %3.5, kızlarda %0.8) saptandı. Erkek cinsiyet, yaş, sosyoekonomik durum, aile veya yakın arkadaşların madde kullanması, öğrencinin çalışma durumu madde kullanımını etkileyen en önemli risk faktörleriydi. Diyarbakır'da öğrenim görmekte olan gençlerde madde kullanımının önemli boyutlardır ve önleyici müdahaleler acilen uygulanmalıdır.Bu konuda yapılacak müdahaleler sadece gençleri değil toplumun tümünü kapsamalıdır.Aileler, öğretmenler ve ilkokul öğretim çağındaki öğrenciler müdahale için öncelikli gruplardır.4207 sayılı yasa tam olarak uygulanmalıdır. Anahtar Kelimeler: Sigara içme, alkol kullanma, madde bağımlılığı, ilkokul, lise, risk faktörleri 76

Summary Smoking, alcohol consumption and substance abuse are the main health risks particularly for youth in the world. These are preventable public health issues. In all over the world, first experiences are in the ages between 12 and 18 years.lt was reported that drug abuse is very important and highly prevalent in Turkey and in Diyarbakir. The aim of this study is to determine the prevalence of smoking, alcohol and substance consumption in 6, 7, 8 years student and in High school students in city center of Diyarbakir province. The study is cross sectional. The sample size was 3000 students having the characteristics of all students. Data were recorded and investigated by SPSS 10.0 and Epi-Info 2000 computer programmes. Chi square analyses and logistic regression analyses were used. Percentages, means, standard deviations, odds ratios and adjusted odds ratios were used to present the data. Sixty two percent of the students were male and 38% of them were female. One thousand five hundred of them were from primary school and other 1500 student were from high school. The ages were between 11 and 20 years with a mean ± SD of 15.2±2.0.Over all prevalence of smoking was 14.8% (6% for females and 20.2% for males); 5.8% in primary school and 23.7% in high school. In high school the prevalence of smoking was the highest (31.9%) in males. Mean of introduction to smoking was al2.6±2.3. Prevalence of alcohol consumption was 6.0% in all students, 8.1%in males and 2.5% in females. First experience of alcohol consumption was at 13.3±3.0 years of age. Drug abuse was 2.5% totally, there was difference between males and females ( 3.5% and 0.8%, respectively. Male sex, age, socio economic level, substance abuse of parents or peers, working status of students were the most influincing factors on smoking or other substance abuse. In Diyarbakir, smoking and other substance abuse was found to be at high rates and preventive intervention should be undertaken urgently. Interventions on this subject should include all of the community, not only youth. Parents, teachers, adolescents in primary or high schools should be first priority groups. Legislation (number 4207) about smoking restriction should be well implemented and applied. Key words: Smoking, alcohol consumption, drug abuse, primary school, high school, risk factors. 77