Sağlık çalışanlarına yönelik şiddet: Konya 112 Acil Sağlık Hizmetleri`nde bir uygulama

Abstract

Şiddet kavramı son yıllarda hızla artan bir olgu haline gelmektedir. Toplumsal bir sorun haline gelen bu olgu artık sağlık profesyonellerine de yöneltilmeye başlamıştır. Görevi insan yaşamını tehdit eden unsurları ortadan kaldırmak, durdurmak ya da sağlığı tehdit eden bir durumla karşılaşıldığında müdahale etmek olan 112 acil sağlık hizmetleri çalışanları da şiddete maruz kalan meslek çalışanları olarak karşımıza çıkmaktadır. Şiddetin her türlüsü reddedilirken, son yıllarda Türkiye'de çözüm yolu olarak şiddete yönelme ve bu durumun ilgili birimlere bildirilmediği görülmektedir. Şiddet kavramı sorgulandığında şiddetin sadece fiziksel şiddet olarak algılandığı diğer şiddet türleri olan sözel, psikolojik ve cinsel şiddetin göz ardı edildiği saptanmıştır.Bu çalışmanın amacı Konya 112 Acil Sağlık Hizmetleri'nde görevli çalışanların şiddete (fiziksel, sözel, psikolojik ve cinsel şiddet) uğrama yüzdeleri, şiddet görme sıklığı ve görülen şiddetin türü, şiddetin kim tarafından, nerede ve ne zaman uygulandığı, şiddete maruz kalan çalışanların olay bildirimi yapma durumlarını belirlemektir. Araştırmanın evrenini Konya 112'ye (Komuta Kontrol Merkezi ve Acil Sağlık Hizmeti İstasyonu çalışanları) bağlı tüm meslek grupları (doktor, hemşire, paramedik, ATT, şoför) oluşturmaktadır. Konya İl Sağlık Müdürlüğü 2018 verileri dikkate alındığında 112 acil sağlık hizmetleri biriminde 1082 personel hizmet vermektedir. Araştırmanın örneklemi, %95 güven düzeyinde 284 kişi olarak hesaplanmış olup basit tesadüfi örneklem yöntemi ile seçilen 341 kişiye ulaşılmıştır. Verilerin toplanmasında anket formundan yararlanılmıştır. Anket formu, konu ile ilgili geniş literatür taramasının (Öztunç 2001; Aydın 2008; İlhan ve ark. 2009; Kahriman 2011; İlhan ve ark. 2012; Zengin 2012; Doğanay 2014; Öztürk ve Babacan 2014; Bahar ve ark. 2014; Durak ve ark. 2014; Duğan 2015; Çuvadar 2017) ardından araştırmacılar tarafından düzenlenmiş ve son şekli verilmiştir. Çalışmanın yapılmasında etik kurul izni ve kurum izni alınmıştır. Katılımcılardan bilgilendirilmiş sözel onam alınmıştır. Veriler araştırmacı tarafından yüz yüze görüşme yöntemi kullanılarak 1 Ocak-1 Mart 2019 tarihleri arasında toplanmıştır. Verilerin istatistiksel çözümlemesinde tanımlayıcı istatistikler ile birlikte sayı belirten çizelgelerde aritmetik ortalama (x̄), standart sapma (Ss) ve standart hata (SH), minimum ve maksimum değer sonuçlarından yararlanılmıştır. Elde edilen veriler ankete katılan kişilerin tanımlayıcı özelliklerine göre ayrı ayrı değerlendirmeye alınmıştır. Araştırma anketinin ilk bölümünde katılımcıların tanımlayıcı bilgilerine ulaşmak için yüzde analizi kullanılmıştır. Araştırmada, kategorize edilmiş iki veri arasındaki ilişkiyi belirlemek için ki-kare analizinden yararlanılmıştır. Değişkenlerin ilişki düzeyi hesaplanırken r×r sayıda tablolarda Contingency Coefficient, r×c sayıda tablolarda Cramer's V değeri incelenmiştir. Acil sağlık hizmetleri çalışanlarına yönelik şiddete ilişkin bulgular incelendiğinde çalışanların %55,4'ünün kadın, %58,4'ünün önlisans mezunu, %66,9'unun acil tıp teknisyeni (ATT) olduğu bulunmuştur. Acil sağlık hizmetleri çalışanlarının %80,2'sinin fiziksel şiddete, %100'ünün sözel şiddete, %73,5'inin psikolojik şiddete ve %0,6'sının cinsel şiddete maruz kaldığı saptanmıştır. Acil sağlık hizmetleri çalışanlarının ifadesine göre; cinsel şiddet uygulayan kişilerin tahmini yaş aralığının 31-45 yaş ve kadın olduğu tespit edilmiştir. Acil sağlık hizmeti çalışanlarına psikolojik şiddet uygulayan kişilerin %76'sının hasta yakını olduğu saptanmıştır. Acil sağlık hizmeti çalışanlarının %66'sının son bir yıl içinde şiddet korkusu ya da şiddet içeren olaylara tanık olduğu bulunmuştur. Sonuç olarak, acil sağlık hizmetleri çalışanlarının çalışma süresince yüksek oranda fiziksel, sözel ve psikolojik şiddete maruz kaldığı, ancak şiddetin ilgili birimlere bildiriminin yapılma durumunun bu oranla beklenilen paralelliği göstermediği saptanmıştır.Anahtar Kelimeler: Sağlık çalışanları, sağlık hizmeti, 112 acil sağlık hizmeti çalışanları, sağlıkta şiddet, şiddet.

The concept of violence has become a rapidly growing phenomenon in recent years. This phenomenon, which has become a social problem, has also started to applied to health personnel. 112 emergency health services workers, whose job is to eliminate, stop or interfere with the threats that threaten human life, are those who are exposed to violence. While all kinds of violence have been rejected, violence is accepted as a solution in Turkey in recent years. As a result of researches, it shows that individuals who are subjected to violence do not report to the units related to violence. Violence rates are low due to the violence events which are not report by victims of violence. In addition, when violence is questioned, it is seen that individuals perceive the concept of violence only as physical violence. This showed that individuals' perception of violence was based entirely on physical violence. Except the physical violence, other kinds of violence are not known and they are considered that occurs because of customs and other reasons.With this study, the violence rates of 341 workers in Konya 112 Emergency Health Services, frequency of violence, type of violence, violence from who, when, where seen are researched. Informed consent was obtained from the participants. The population of the study consists of all occupational groups (doctor, nurse, paramedic, emergency medical technician, driver) connected to Konya 112. Considering the 2018 data of Konya Provincial Health Directorate, 1082 personnel serve in 112 emergency health care units. The sample of the study was calculated as 284 people at 95% confidence level and 341 people were selected by simple random sampling method. A questionnaire was used to collect data. The questionnaire was finalized by the researchers after extensive literature review on the subject. (Öztunç 2001; Aydın 2008; İlhan et al. 2009; Kahriman 2011; İlhan et al. 2012; Zengin 2012; Doğanay 2014; Öztürk and Babacan 2014; Bahar et al. 2014; Durak et al. 2014; Duğan 2015; Çuvadar 2017). Questionnaire form was used for data collection. Ethics committee permission and institution permission were obtained during the study. Data were collected by the researcher using face-to-face interview method between January 1 and March 1, 2019. For statistical analysis of data, descriptive statistics and arithmetic mean(x̄), standard deviation (Sd), standard error (SE), minimum and maximum value results on the number chart were used. In this study, chi-square analysis was used to obtain the necessary results from the data. When calculating the relationship level of variables, Contingency Coefficient value on the rxr table and Cramer's V value on the rxc were examined. When the findings of violence against emergency health care workers are examined, 55,4% of the participants are women, 58,4% of participants are associate degree graduates, 66,9% of participants are emergency medical technicians, 80,2% of the participants were exposed to physical violence, 100% had been subjected to verbal violence, 0,6% had been subjected to sexual violence, and 73,5% had been subjected to psychological violence. According to the statement of emergency health services employees; the estimated age range of people who committed sexual violence was found to be 31-45 years and female. It was found that 76% of the people who applied psychological violence were relatives of patients. It has been found that 66% of emergency health care workers have witnessed fear of violence or violent incidents in the last year. As a result, emergency health services workers had been subjected highly physical, verbal, psychological violence. Although emergency health workers were exposed to high levels of physical, verbal and psychological violence, they did not report this situation to those concerned. Violent incidents and reported violence did not show the expected parallelism. Keywords: Health workers, health care, emergency health services workers, health violence, violence.