Akran etkileşiminin otizm spektrum bozukluğu olan bir bireyin dil ve oyun gelişimine etkisinin incelenmesi

Abstract

Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan bireylere dil ve oyun becerilerinin edinimini hedefleyen bu çalışmada tek denekli araştırma modellerinden çoklu başlama düzeyi nitel verilerle desteklenerek kullanılmıştır. Araştırmada gelişen arkadaşlık süreci, hikâye anlatma, tren inşa etme ve oynama, rol oynama becerileri için veriler kontrol listeleri gözlemler ve görüşmeler ile elde edilmiş; grafiksel ve betimsel olarak analiz edilmiştir. Çalışmaya biri yüksek işlevli OSB'li, diğeri tipik gelişim gösteren (TGG) iki çocuk katılmış; akran etkileşimine dayanan yöntem kullanılmıştır. Çalışma ev ortamında yürütülmüş ve toplam yirmi bir öğretim oturumu uygulanmıştır. Çalışma sürecinde elde edilen verilerden akran etkileşiminin hikaye anlatma, tren inşa etme ve oynama, rol oynama becerilerini kazandırmada etkili olduğu; bu becerilerin farklı ortamlar, kişiler, materyaller arasında genellendiği ve kalıcı olduğu sonuçları elde edilmiştir. Ayrıca OSB'li bireyde hedeflenmeyen iletişimsel kazanımlar elde edilmiş, TGG bireyin sıkça ipucu çeşitlerini kullandığı ve eşitlikçi bir tutuma sahip olduğu görülmüştür. Bu verilere bağlı olarak akran etkileşiminin OSB'li bireylerin eğitiminde kullanılması önerilmektedir. Anahtar kelimeler: Akran etkileşimi; Arkadaşlık; Dil gelişimi; Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB); Oyun gelişimi.

In this study which aims to facilitate language and play skills acquisition via peer interaction amongst individuals with Autism Spectrum Disorder (ASD), a multiple baseline design: a single subject research method has been used and supported by qualitative data. The data for the friendship process, storytelling, train building and playing, role playing skills developed during the research were obtained through checklists, observations and interviews, and analyzed graphically and descriptively. The study included two children, one with high-functioning ASD and the other with typical development (TD); and a method based on peer interaction was used. The study was conducted in a home setting and a total of twenty-one teaching sessions were held. From the data obtained during the study period, it was concluded that peer interaction was effective in gaining storytelling, train building and playing, role playing skills; the results could be generalized among different environments, persons, materials and that the results were maintained. In addition, non-targeted communicative gains were obtained by individuals with ASD, and the TD individual frequently used several types of prompt and had an egalitarian attitude. Based on these data, it is suggested that peer interaction should be used in the education of individuals with ASD.Key words: Autism Spectrum Disorder (ASD); Friendship; Language development; Peer interaction; Play development.