Basınç yarası riski yüksek kritik hastalarda risk faktörlerinin ve önleyici hemşirelik girişimlerinin belirlenmesi

Abstract

Hastanede yatış süresini uzatan, tedavi maliyetini, morbidite ve mortalite oranlarını artıran basınç yaraları, yataklı tedavi kurumlarında yaygın görülen ciddi bir sorundur. Özelikle yoğun bakım (YBÜ) ünitelerinde tedavi ve bakım uygulanan hastalar basınç yarası açısından yüksek risk altındadır. Basınç yarası oluşumuna katkı sağlayan risk faktörlerinin belirlenmesi, bu yaraların önlenmesinde öncelikli adım olarak kabul edilmektedir. Basınç yarası riskini değerlendirmede kullanılan ölçeklerin tüm risk faktörlerini kapsamadığı bildirilmiştir. Bu nedenle bu araştırmada, Norton Basınç Yarası Risk Değerlendirme Ölçek puanına göre basınç yarası riski yüksek kritik hastalarda, ölçek kapsamı dışındaki risk faktörlerini ve bu hastalara uygulanan basınç yarası önleme girişimlerini belirlemek amaçlandı. Tanımlayıcı ve ilişki arayıcı tipteki bu araştırma, Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Hastanesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon YBÜ'nde gerçekleştirildi. Araştırma, 25 Nisan 2017-15 Haziran 2018 tarihleri arasında YBÜ'ne kabul edilen ve Norton risk puanı 12'nin altında olan 80 hasta ile tamamlandı. Araştırma öncesi etik kuruldan ve kurumdan yazılı izin alındı. Veriler, hasta dosyasından, hekim ve hemşire kayıtlarından toplandı. Hastalar günde iki kez basınç yarası oluşumu açısından değerlendirildi. Basınç yarası oluşumunda etkili temel risk faktörlerinin belirlenmesinde çoklu lojistik regresyon analizi kullanıldı. Hastaların yaş ortalaması 45.44±21.26 yıl olup, %63.7'si erkekti ve %41.3'ünün kronik bir hastalığı vardı. %41.3'ü çoklu organ yetmezliği tanısı ile YBÜ'ne kabul edildi ve %83.8'ine ventilatör desteği uygulandı. YBÜ'nde kaldığı süre içinde hastaların yarısında basınç yarası açıldığı belirlendi. Yaraların çoğunluğunun Evre II olduğu ve %55'inin sakrum bölgesinde açıldığı saptandı. Hemşireler tarafından uygulanan deri bakımı, pozisyon değişimi ve cilt bariyeri kullanma gibi girişimlerin basınç yaralarını önlemede etkili olmadığı bulundu. Basınç yarası oluşumunu anlamlı olarak etkileyen faktörlerin, yaş, beden kitle indeksi (BKİ), beden ağırlığı, kronik hastalık varlığı, serum albümin düzeyi, kan glukoz düzeyi ve YBÜ'nde yatış süresi olduğu belirlendi (p< 0.05). Bu faktörlerin etkisi çoklu lojistik regresyon analizi değerlendirildiğinde, sadece YBÜ'nde yatış süresi, BKİ ve yaşın basınç yarası oluşumunu anlamlı olarak etkilediği saptandı (p< 0.05). Sonuç olarak araştırmada, Norton Basınç Yarası Risk Değerlendirme Ölçeği puan ortalamasının basınç yarası oluşumunu anlamlı olarak etkilemediği, YBÜ'nde yatış süresi, BKİ ve yaş'ın basınç yarası oluşumunu etkileyen en önemli değişkenler olduğu belirlendi.Anahtar Sözcükler: Basınç Yarası; Kritik Hasta; Norton Risk Değerlendirme Ölçeği; Risk Faktörü; Yoğun Bakım Ünitesi

Pressure ulcers, which prolong the duration of hospitalization and increase treatment costs, morbidity and mortality rates, are a common problem in inpatient treatment institutions. Patients in intensive care units (ICU) are under a high risk for pressure ulcers. Determination of risk factors contributing to pressure ulcer formation is considered as a priority in preventing these ulcers. It is reported that the scales used to assess the pressure ulcers risk do not cover all the risk factors. Therefore, the aim of this study was to determine the risk factors outside the scope of the Norton Pressure Ulcer Risk Assessment Scale in critical patients with high risk of pressure ulcers according to the scale scoring and to determine the pressure ulcer prevention interventions applied to these patients.This descriptive and correlational study was conducted in the Anesthesiology and Reanimation ICU of Necmettin Erbakan University Meram Medical Faculty Hospital. The study was completed with 80 patients admitted to the ICU between April 25 and June 15, 2017 with a Norton risk score of <12. Written permission was obtained from the ethics committee and the institution prior to the research. Data were collected from patient files and from the records of physicians and nurses. The patients were assessed for pressure ulcer formation twice a day. Multiple logistic regression analysis was used to determine the main risk factors for pressure ulcer formation.The mean age of the patients was 45.44±21.26 years, 63.7% of them were male and 41.3% of them had a chronic disease. Also, 41.3% were admitted to the ICU with multiple organ failure and 83.8% received ventilator support. Pressure ulcers developed in half of the patients during their ICU stay. The majority of the ulcers were Stage II and 55% of the ulcers developed in the sacrum area. Nursing interventions such as skin care, change of position and skin barriers were found to be ineffective in preventing pressure ulcers. Age, body mass index (BMI), body weight, presence of chronic disease, serum albumin level, blood glucose level and duration of ICU stay were found to be factors that significantly affected the pressure ulcer formation (p<0.05). The multiple logistic regression analysis on the effect of these factors revealed that only duration of ICU stay, BMI and age significantly affected pressure ulcer formation (p <0.05).As a result, it was determined that the mean score of Norton Pressure Ulcer Risk Assessment Scale did not significantly affect the pressure ulcer formation, but duration of ICU stay, BMI and age were the most important variables affecting pressure ulcer formation.Keywords: Pressure Ulcer; Critical Patient; Norton Risk Assessment Scale; Risk Factor; Intensive Care Unit.