Sağlık bilgi teknolojilerine yönelik tutumların belirlenmesi: Bir üniversite hastanesi örneği

Abstract

Bilgi teknolojileri tıp ve sağlık alanında gittikçe yaygınlaşmakta ve sağlık bakımı giderek teknolojiye bağımlı hale gelmektedir. Bu çalışma, sağlık hizmetleri ve kurumları alanında önemli bir yere sahip olan sağlık bilgi teknolojileri kullanımına yönelik olarak, hastane çalışanlarının tutumlarının belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.Çalışma tanımlayıcı tipte bir araştırmadır. Araştırmanın evrenini Konya ilinde bir üniversite hastanesinde bilgi teknolojilerini kullanan 2000 sağlık çalışanı (doktorlar, hemşireler, idari personel, diğer sağlık çalışanları) oluşturmaktadır. Örneklemde ise belirli evrenler için kabul edilebilir örneklem büyüklüğü tablosunda 0,05 güven aralığında 322 örneklemin yeterli olduğu sonucuna ulaşılmıştır ve 363 sağlık çalışanına ulaşılmıştır. Veriler Nisan-Aralık 2017 tarihleri arasında toplanmıştır. Veri toplama aracı olarak anket tekniğinden yararlanmıştır. Anket formunda sağlık çalışanlarının tanımlayıcı özelliklerini belirten sorular ile Hikmet (1999)'in geliştirdiği, Tarcan ve Çelik (2016) tarafından revize edilerek Türkçeye uyarlanan Sağlık Bilgi Teknolojileri Ölçeği kullanılmıştır. Bu çalışmada ölçeğin `İşyerinde sağlık bilgi teknolojileri kullanımları` boyutu kullanılarak sağlık çalışanlarının sağlık bilgi teknolojilerine yönelik tutumları değerlendirilmiştir. Çalışmanın yapılabilmesi için etik kurul ve kurum izni alınmıştır. Katılımcılardan da bilgilendirilmiş sözel onam alınmıştır. Verilerin analizinde normallik, güvenirlilik, yüzde, ortalama, standart sapma, t testi ve ANOVA testi kullanılmıştır. Sağlık Bilgi Teknolojileri (SBT) Ölçeği alfa değeri 0,86 bulunmuştur.Sağlık çalışanlarının mesleki statü değişkeni ile Kullanım Niyeti, Özyeterlilik, SBT Beklentisi alt boyutları ile gruplar arasında bir fark bulunmuştur (p˂0,05).Sağlık çalışanlarının yaş değişkeni ile Bilgi İşlem Personel Desteği ve Bilgisayar Teknolojileri Altyapısı alt boyutları ile gruplar arasında anlamlı bir fark bulunmuştur (p˂0,05). Sağlık çalışanlarının çalışma süresi değişkeni ile `Bilgi İşlem Personel Desteği, Bilgisayar Teknolojileri Altyapısı, Kullanım Niyeti, SBT Seçim ve Tasarım Sürecine Katılım Beklentisi` boyutları ile gruplar arasında bir fark bulunmuştur (p˂0,05). Benzer şekilde sağlık çalışanlarının eğitim değişkeni ile Kullanım Niyeti, Öz Yeterlilik, SBT Beklentisi alt boyutları ile gruplar arasında anlamlı bir fark bulunmuştur (p˂0,05). Diğer boyutlar ile arasında herhangi bir fark saptanmamıştır (p˃0,05). İletişim ve karar almada gerekli bilgilerin erişiminde, saklanmasında, kullanımında ve paylaşılmasında sağlık bilgi teknolojileri kullanım düzeyi sağlık çalışanları açısından önem arz eden bir konudur. Sağlık çalışanlarının sağlık bilgi teknolojilerinin kullanımı konusunda niyetleri ve alt yapı destekleri yüksek olsa da özyeterlikleri ve beklentilerinin düşük olduğu sonucuna varılmıştır.

Information technologies are becoming increasingly widespread in medicine and health, and health care is much more dependent on technology. This study was conducted in order to determine the attitudes of hospital employees in the use of health information technologies which have an important place in the field of health services and institutions.This is a descriptive study. The population of the study consisted of 2000 health care workers (doctors, nurses, administrative staff, other health workers) using information technologies in a university hospital in Konya. It was calculated that 322 samples in the confidence interval of 0.05 were sufficient in the acceptable sample size table for certain universes and 363 health workers were included in the study. The data were collected between April 2017 and December 2017. The questionnaire technique was used as data collection tool. In the questionnaire, the questions indicating the descriptive characteristics of health workers and the information technology scale were used. Health Information Technology (HIT) Scale was developedby Hikmet (1999) and then was revised and adapted toTurkish by Tarcan and Çelik (2016). In this study, the attitudes of health workers towards health information technologies were evaluated by using the scale of health information technologies in the workplace. In order to conduct the study, ethics committee and institution permission were obtained early. Informed consent was obtained from the participants. In the analysis of data, normality, reliability, percentage, mean, standard deviation, t test and ANOVA tests were used. The alpha value of Health Information Technology Scale was calculated 0.86.A difference was found between the occupational status variable of health care workers and the intention to use HIT, self-efficacy, HIT expectation sub-dimensions (p˂0,05). A difference was found between the age variables of health workers and the Information Technology Personnel Support and Computer Technology Infrastructure sub-dimensions (p˂0,05). Similarly, a difference was found between the working hours of health workers and the dimensions of `Information Technology Personnel Support, Computer Technology Infrastructure, intention to use, Expectation to Participate in HIT Selection and Design Process (p˂0,05). A difference was found between the education variables of the healthcare workers and sub-dimensions of the intention to use, self-efficacy, and HIT Expectation (p˂0,05). There is no difference between other dimensions (p˃0,05). The level of use of health information technologies in access, storage, use and sharing of the information and decision-making are important issues for healthcare professionals. Whereas health workers' intentions and infrastructure support about using health information technologies were high, their self-efficacy and expectations were low.