IGF-1 ve IGFBP-3 serum düzeyleri ile IGF-1/PSA ve IGFBP-3/PSA oranlarının prostat kanseri ve benign prostat hiperplazisindeki rolünün araştırılması

Abstract

ÖZET Prostat kanseri erkeklerde en sık görülen kanser olup kansere bağlı ölüm sıralamasında akciğer kanserinden sonra 2. en sık nedendir. Günümüzde prostat kanserinin tarama ve erken tanısında en sık kullanılan yöntem PSA ölçümüdür. PSA çok değerli bir tümör belirtecidir. Bununla beraber düşük oranda yanlış pozitif ve negatif değerleri nedeniyle prostat kanserini saptamadaki kullanımı sınırlıdır. BPH'sinde de TPSA değeri 4-10 ng/ml değerlerinde olabildiği gibi, lokalize prostat kanserinde TPSA değeri 4 ng/ml seviyesinin altında olabilmektedir. Prostat büyümesi, hiperplazisi ve kanserlerinde yüksek IGF-1 düzeyleri saptanmıştır. PSA halen en güçlü bağımsız prostat kanseri belirteci olmasına rağmen, IGF-1 değeri PSA ile değerlendirildiğinde PSA'nın prediktif değerini arttırdığı gözlenmiştir. İnsülin benzeri büyüme faktörleri (IGFs), hücre proliferasyonu, farklılaşması ve apoptosisin önlenmesinde önemli rolü olan mitojenlerdir. IGF'lerin hücre büyümesinde önemli stimulator rolü olduğu gösterilmiştir. IGFBP-3, IGF'lerin taşınmasında ve IGF'ler ile reseptörleri arasındaki etkileşimi düzenlemede biyolojik bir rol oynamaktadır. Bu çalışmada Prostat kanseri - BPH ayırıcı tanısında ve kemik metastazlarında TPSA, F/TPSA, IGF-1, IGFBP-3, IGF-1/TPSA ve IGFBP-3/TPSA değerlerinin rolünü araştırdık. Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji kliniğinde yapılan biopsi sonucu prostat kanseri ve BPH tanılan konmuş 46 hasta (20 prostat kanseri, 26 BPH) çalışmaya dahil edildi. Prostat kanserli hastalara 20 mCi Tc 99m-MDP IV verildi ve 3 saat sonra anterior ve posterior pozisyonlarda tüm vücut statik faz görüntüleri alındı. Alman serumlardan FPSA, TPSA, IGF-1 ve IGFBP-3 seviyeleri nükleer tıp laboratuarında RIA yöntemi ile ölçüldü. Prostat kanseri tanısı konan hastalarımızdan 6/20 (%30) sinde TPSA düzeyi 4- 10 ng/ml arasında, BPH tanısı konan hastalarımızdan 4/26 (%15) sinde ise TPSA düzeyi 10 ng/ml'nin üzerinde idi. Tüm olgular değerlendirildiğinde; TPSA median değeri prostat kanser hastalarında 20.22 ng/ml, BPH vakalarında 1.92 ng/ml (p< 0.0001) olarak saptandı.F/T PSA değerleri incelendiğinde; prostat kanser hastalarından 1 tanesinde (% 5) TPSA seviyesi 6.3 ng/ml olup F/T PSA oram 0.28 olarak bulundu. Tüm olgular -48değerlendirildiğinde; F/PSA oranı median değerini prostat kanserli hastalarda 0.10 ng/ml, BPH vakalarında 0.21 ng/ml (p<0.05) olarak saptandı. Çalışmamızda prostat kanserli hastalarda serum IGF-1 değerlerinin yüksek, serum IGFBP-3 düzeyi ile IGF-1/TPSA ve IGFBP-3/TPSA oranlarının prostat kanserli hastalarda düşük olduğunu saptadık. IGF-1 median değerini prostat kanser hastalarında 234.5 ng/ml, BPH vakalarında 153.5 ng/ml ; IGFBP-3 median değerini prostat kanser hastalarında 1513.5 ng/ml, BPH vakalarında 2405.0 ng/ml ; IGF-1/TPSA oram median değerini prostat kanser hastalarında 6.67 ng/ml, BPH vakalarında 94.23 ng/ml ; IGFBP- 3/TPSA oram median değerim prostat kanser hastalarında 50.63 ng/ml, BPH vakalarında 1049.0 ng/ml tespit edilmiş olup, IGF-1 ve IGFBP-3 serum düzeyleri ile IGF-1/TPSA ve IGFBP-3/TPSA oranlan prostat kanseri-BPH ayırımında istatistiksel olarak anlamlı bulundu ( p< 0.0001, p< 0.05, p< 0.0001, p< 0.0001 sırasıyla ). Kemik metastazı olan ve olmayan hastaların TPSA, IGF-1 ve IGFBP-3 serum değerleri ile F/TPSA, IGF-1/TPSA ve IGFBP-3/TPSA oranlan arasında yapılan Mann- Whitney U testi sonucunda metastazın erken öngörüsünde istatistiksel olarak anlamlı olmadığı saptandı (p=0.183, p=0.794, p=0.347, p=0.970, p=0.10, p=0.115.sırasıyla). Ancak metastaz olan hastalarda ortalama TPSA düzeyi 48.88 + 38.28 ng/ml olarak saptanmış olup bu hastalarda genellikle TPSA düzeylerinin metastaz olmayan hastalara göre daha yüksek olduğu saptandı. Dolayısıyla TPSA düzeyi yüksek olan hastalara kemik sintigrafisinin yapılması önerilmelidir. Sonuç olarak, prostat kanserli hastalarda serum IGF-1 düzeyinin yüksek, serum IGFBP-3 düzeyinin düşük olduğunu saptadık. Yüksek IGF-1 ve düşük IGFBP-3 düzeylerinin prostat kanseri gelişiminde risk faktörleri olacağı, serum yüksek IGF-1 ve düşük IGFBP-3 düzeyleri ile düşük IGF-1/ PSA ve IGFBP-3/ PSA oranlarının prostat kanseri ve BPH ayırımında kullanılabilecek yeni parametreler olabileceği, ancak bu konuda daha kapsamlı çalışmalara ihtiyaç olduğu kanaatindeyiz. -49

ABSTRACT Prostate cancer is the most common cancer seen in men and is the second after lung cancer among the cancer related deaths. At present, PSA measuring is the most frequently used method for scanning and early diagnosis of Prostate cancer. PSA is an invaluable tumour indicator. On the other hand, its use in determining Prostate cancer is limited because of its small incorrect positive and negative values. The TPSA value might be 4-10 ng/ml in BPH while it might be smaller than 4 ng/ml in localized Prostate cancer. High IGF-1 levels have been determined in prostate enlargement, hyperplasia and cancers. Although PSA is still the most significant indicator of independent Prostate cancer, when IGF-1 is evaluated with PSA, it seems to increase the predictive value of PSA. IGFs are mitogens that have a significant role in preventing cell proliferation, differantiation and apoptosis. IGFs have proved to be important stimulators in cell growth. IGFBP-3 plays a biological role in transmitting IGFs and regulating the interaction between IGFs and their receptors. In this study, we investigated the role of TPSA, F/TPSA, IGF-1, IGFBP-3, IGF-1/TPSA and IGFBP-3/TPSA values in the distinctive diagnosis of Prostate cancer - BPH and the bone metastases. 46 patients (20 Prostate cancer, 26 BPH) were included in this study who had been diagnosed to have Prostate cancer and BPH after the biopsies carried out in the urology clinic of Medical School, Dicle University. The patients with Prostate cancer were given 20 mCi Tc 99m-MDP IV and their whole body static phase images were taken from the anterior and posterior positions 3 hours later. From the serums taken, their FPSA, TPSA, IGF-1 and IGFBP-3 levels were measured with RIA method in the nuclear medicine laboratory. In 6/20 (30%) of our patients who were diagnosed to have Prostate cancer, TPSA level was between 4-10 ng/ml, in 4/26 (15%) of those who were diagnosed to have BPH, TPSA level was higher than 10 ng/ml. Evaluating all these facts, we determined the median value of TPSA in the patients with Prostate cancer to be 20.22 ng/ml, and in those with BPH to be 1.92 ng/ml (p<0.0001). when we examined the F/T PSA values, in 1 of the patients with Prostate cancer (5%) TPSA level was 6.3 ng/ml 50-and F/T PSA ratio was found 0.28. After evaluating all the facts, we determined the median value of F/PSA ratio to be 0.10 ng/ml in the patient with Prostate cancer, and 0.21 ng/ml (p<0.05) in those with BPH. In our study, we found that the serum IGF-1 values were high in the patients with Prostate cancer, and the serum IGFBP-3 level and IGF-1/TPSA and IGFBP- 3/TPSA ratios were low. In patients with Prostate cancer, IGF-1 median value was 234.5 ng/ml, in those with BPH it was 153.5 ng/ml ; IGFBP-3 median value 1513.5 ng/ml in those with Prostate cancer, in those with BPH it was 2405.0 ng/ml ; IGF- 1/TPSA ratio median value was 6.67 ng/ml in Prostate cancer patients, in BPH cases it was 94.23 ng/ml; IGFBP-3/TPSA ratio median value was 50.63 ng/ml in Prostate cancer patients, in BPH cases it was 1049.0 ng/ml, and the IGF-1 and IGFBP-3 serum levels and IGF-1/TPSA and IGFBP-3/TPSA ratios were statistically significant for the distinction of Prostate cancer-BPH ( p< 0.0001, p< 0.05, p< 0.0001, p< 0.0001 accordingly). At the end of the Mann-Whitney U test conducted for the ratios of TPSA, IGF-1 and IGFBP-3 serum values of the patienfs with and without bone metastasis, it was found that metastasis was not statistically significant in early (p=0.183, p=0.794, p=0.347, p=0.970, p=0.10, p=0.115, accordingly). However, in patients with metastasis mean TPSA level was determined 48.88 + 38.28 ng/ml and it was found that the TPSA levels in these patients were higher than those without metastasis. Thus, bone scintigraphy should be recommended. In conclusion, we found that serum IGF-1 level was high and serum IGFBP-3 level was low in the patients with Prostate cancer. We believe that high IGF-1 and low IGFBP-3 are risk factors in Prostate cancer development, that serum high IGF-1 and low IGFBP-3 levels and low IGF-1/PSA and IGFBP-3/PSA ratios might be new parameters to be used to distinguish Prostate cancer and BPH, but further comprehensive studies are necessary in this field. -51-