Bölgesel kalkınma ve Diyarbakır

Abstract

ÖZET Bütün ülkelerin farklı ölçülerde yaşadığı bölgelerarası dengesizliği ve bu dengesizliği gidermeye yönelik kalkınma çabalarını ele alan bu çalışma, beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, bölgesel dengesizlik olgusu üzerinde durulmuştur. Bölge kavramı ve ayırımları hakkında bilgi verilmeye çalışılmış, bölgesel dengesizliğe yönelik teoriler üzerinde durulmuştur. Bölgesel dengesizliğin ekonomik ve sosyal göstergeleri de, bu bölümde ele alınmıştır. İkinci bölüm, bölgesel dengesizliği gidermeye yönelik çalışmaları ve Beş Yıllık Kalkınma Planları'nda ele alınan politikaları kapsamaktadır. Üçüncü bölümde, kalkınmada öncelikli yöreler ele alınmıştır. Bu yörelerin kapsamı, buralara yönelik uygulamalar ve buradaki yatırımlara uygulanan teşvikler, bu bölümün başlıca konularıdır. Dördüncü bölümde, bölgesel kalkınma olgusu üzerinde durulmuştur. Bölgesel kalkınmanın amaçları ve kalkınmayı engelleyen faktörler ile bölgesel kalkınmanın önemli koşullarından biri olan altyapı hakkında bilgi verilmeye çalışılmıştır. Beşinci bölümde ise, bölgesel dengesizliğin odağı olan Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin merkezi olarak nitelendirilen Diyarbakır, ekonomik ve sosyal boyutlarıyla ele alınmıştır. Bu bölümde, ayrıca, yörenin kalkınmasına katkıda bulunabilecek birtakım öneriler sunulmuştur.Gerçek şu ki, Türkiye'nin ciddi bölgesel sorunları vardır. Ülkenin doğusundaki yerleşim birimleri, bir çok bakımdan şansızdırlar. İklimin daha soğuk ve kuru olmasından dolayı, buralarda tarımsal potansiyel daha düşüktür ve toprak diğer bölgelere göre daha az verimlidir. Sanayi potansiyeli de, civarda, pazar ve hammadde olmadığından düşüktür ve sanayi geleneği, deneyimi yoktur. Turizmi de kapsayan hizmet sektörü potansiyeli, benzer nedenlerden dolayı, iyi durumda değildir. Türkiye'nin doğal ve beşeri kaynaklardaki bölgesel dengesizlikleri de oldukça büyük ve ciddidir. Son olarak, bölgesel dengesizliği azaltmada ve bölgesel kalkınmayı desteklemede önemli rol taşıyabilecek aktif bölgesel politikalar, kesinlikle uygulanmalı ve kesintisiz devam etmelidir.

Ill ABSTRACT This study, which contains inter-regional disparities, that every country has in different extents and development efforts to solve these disparities, consists of five chapters. In the first chapter, the fact of regional disparities was examined. We tried to give some information about the concept `region` and its distinctions and also about some theories relating to regional disparities. The second chapter contains efforts to solve the regional disparities and policies proposed in the Five Year Development Plans. In the third chapter, we studied First Priority Less Developed Regions. The main themes of this chapter are; the content of these environs, applications for these environs and the incentives applied to the investments in these environs. The fourth chapter is about the fact of regional development. We tried to give some information about infrastructure, which is one of the most important conditions for regional development and obstructing factors for development. In the fifth chapter, Diyarbakır, the centre of the south east Anatolia which is the focus of regional disporities with its social and economical indicators is tackled. And also, some proposals which will help regional development are presented.IV As a mother of fact, Turkey has serious regional problems. Many provinces in the eastern part of the country are disadvantaged in several respects. The agricultural potantial is Lower in these parts because, the climate is colder and drier, and the soils less fertile than the other parts of Turkey. The industrial potential is also lower, because there are no markets or raw materials close by, and no industrial tradition or expertise. The sevice sector potantial, including tourism, is not good either, for similar reasons. Regional disparities in natural and human resources are quite large and serious in Turkey, too. Finally, active regional policies which can carry useful roles in reducing regional disparities and supporting regional development are certainly applied and will continue without interruption.