Diyarbakır çömlekçiliği

Abstract

ÖZET Geçmişi onbinlerce yıl öncesine dayanan seramiğin, Türkiyenin Güneydoğu Anadolu bölgesinde yer alan Diyarbakır'da ustadan çırağa anlatılan, ilk kez Nuh Peygamberin kilden çömlek yaparak, soyuna da öğretmesi ile başlayan, ilginç bir öyküsü vardır. Bu öykü ile başlayan Diyarbakır çömlekçiliği hem kullanım ve süs eşyası olarak, hem de geleneklerde yerini alarak, yaşamaktadır. Yaşı geçiyor denilen genç kızların çömlekçi atölyesine getirilip, kısmeti açılır ümidiyle torna üstüne çıkarılıp döndürülmesi gibi, evden kaçan çocuklarının geri dönmesi için, gömleklerinin sıkıca tornanın direğine bağlanması gibi değişik gelenekler görülmektedir. Bu gelenekleri yaşatan Diyarbakır'daki onlarca atölye ve onlarca çömlekçi ustasından geriye son temsilci olarak bir usta kalmıştır. Ellinin üstünde değişik geleneksel formun biçim, yapım ve pişirim tekniği ile açıklandığı bu araştırma ile Diyarbakır çömlekçiliğinin her yönüyle tanıtılmasına çalışılmıştır.

IV ABSTRACT The pottery which is its story extended Profit Noah has different and interesting folk tale in Diyarbakır which is in the South-east Anatolian of TURKEY. The folk tales mentioned here had been transferred from the craftsmen to the assistants for years. Diyarbakir's pottery has been still trying to live in the daily usage, traditions and gifts. According to belief, the girls who are on the shelf have to go to the pottery atelier for three Fridays regularly. It is believe that if the girls mentioned here turn potter's wheel before Friday prying they will marry as soon as possible. In spite of another belief, family, which their children escape from home, takes the one of the shirt of their child and goes to potters atelier to bandage the shirt to the pole of potter's wheel. It is believe that during rotation of potter's wheel the child under discussion will be homesick strongly and returns to the family. It is possible prolong the examples such as bride jug for wedding, religious feast day jug (especially for Kurban Bairam) etc. Today, only one potter, which is the last representative of all the former traditional potters of Diyarbakır, has been still working to produce traditional jars, jugs and flowerpots in his atelier. In this study, we tried to present Diyarbakir's pottery that is cover over fifty traditional forms in terms of esthetic, production and firing techniques.