Diyarbekirli Sait Paşa`nın hayatı, eserleri ve tarihçiliği

Abstract

ÖZET Tanzimat döneminde yaşamış çok sayıda yazardan biri de Diyerbekir'li Sait Paşa'dır. 1832 yılında doğan ve ünlü yazarlarımız Süleyman Nazif ile Faik Ali Ozansov'un babaları olan Sait Paşa, 1849 yılında kâtip olarak başladığı memuriyet hayatını, Vilayet Tahrirat Başkâtibi, Mektupçu Muavini ve Mektupçu olarak 1872 yılına kadar sürdürmüştür. Bu tarihten itibaren Elazığ, Maraş, Mardin, Muş ve Siirt vilayetlerinde mutasarrıflık görevlerinde bulunan Diyarbekir'li Sait Paşa, üçüncü kez bulunduğu Mardin Mutasarrıflığı görevinde iken, 1891 yılında vefat etmiştir. İlk eserleri olan Divançe-i Eş'ar ve Mir'atu's- Sıhhat'i 1871 yılında, Tabsiretü'l- İnsan adlı eseri de 1872 yılında yayınlanmış olan Diyarbekir'li Sait Paşa'nın en önemli eseri, umumi bir tarih kitabı olan Mir'atü'l- İber'dir. On ciltten oluşan ve son cildi yazma halinde olan Mir'atü'l- İber, özellikle sekizinci ciltte yer alan Diyarbekir ve el- Cezire'ye ilişkin bilgileriyle, dönemin diğer Osmanlı tarihlerinden ayrılmaktadır. Mir'atü'l- İber, Diyarbekir vilayeti tarihi üzerine yapılan bir çok bilimsel araştırmanın temel kaynakları arasında yer almıştır. Diyarbakır'ın saygın ailelerinden birine mensup olan Sait Paşa, dürüst bir kişiliğe sahipti. Mutasarrıflığı boyunca adaletle iş yapmaya çalışmış ve vatandaşların sevgisine mazhar olmuştur. Arapça ve Farsça'nın yanında Fransızca'yı da bilen ve araştırmacı bir kişiliğe sahip olan Sait Paşa, idarecilik görevleri sırasında ilim adamlarına, şair ve ediplere büyük yakınlık göstermiş, boş zamanlarında şiir yazmış, belirli zamanlarda edebiyat toplantıları oluşturmuş ve eserleriyle de Tanzimat dönemi edebiyatının zenginleşmesine katkıda bulunmuştur. II

ABSTRACT Sait Paşa is one of the numerous writers who lived in Diyarbakır during the Tanzimat Era. Born in 1832 and father of our famous writers Süleyman Nazif and Faik Ali Ozansoy, he started his life of civil service as `Kâtip` in 1849 and main tained it until 1872 as ` Vilayet Tahrirat Başkâtibi`, ` Mektupçu Muavini` and `Mektupçu `. From 1849 onwards, he served as ` Mutasarrıf in the Provinces Elazığ, Maraş, Mardin, Muş and Siirt, and died in 1891 while he was serving as Mutasarrıf of Mardin for the third time. `Miratü'1-Iber`, which is a general history book, is the most important work of Sait Paşa, whose earliest works `-/ Divançe Eşar` and `Miratii's-Sihhat` were published in 1871, and `TabsiretüT-İnsan` in 1872. `MiratüT-İber` consisting often volumes, the last two volumes of which were unpublished, differs profoundly from other ottoman history of that time, particularly due to the information provided in the eight volume, aboud Diyarbakır and el- Cezire. `MiratüT- İber` is among the main sources for most scientfic studies carried out of the history of the Diyarbakır Province. Sait Paşa, who belonged to one of the most respectable families in Diyarbakır, had a straigiht forward personality. During his post, `Mutasarrıf, he always tried to behave justly and was appreciated by the citizens. Sait Paşa, who knew French as well as Arabic and Persian Languages, and who head an investigative personality, cared aboud scientists, poets and literary men during hies executive positions, arranged literary meetings and made tremendous contribution to the enrichmend of the literature in the Tanzimat Era by his works. Ill