Türkiye`de iç borç sorunu ve 1980-2001 yılları arası enflasyonist ilişkisi

Abstract

ÖZET Devlet veya diğer kamu kuruluşları, normal gelirlerinin yanında gerektiği ve ihtiyaç duyulduğu zamanlarda borçlanma yöntemiyle ayrı kaynaklar temin edebilirler. Bu gelirlere kamu borçları veya devlet borçlan denir. Gelişmiş ekonomilerde iç borçlanma genellikle çok amaçlı kullanımı olan bir ekonomi politikası aracıdır. Borçlanma devletin bir özel hukuk tüzel kişisi olarak, iç özel iktisat sektöründen veya dış sermaye çevreleri ve bankalar ile yabancı devletlerden yapılabilir. Devletin borçlanması veya istikraz yapması aslında para bulmak için başvurulan bir tekniktir. Yapısı özel hukuk hükümlerine dayanan bir borç aktidir. Özel hukukta olduğu gibi kamu borçlanmasında da alacaklı ve borçlu iki taraf vardır. Borçlu taraf devlettir ve borcun faiz vade ve ödemesi sözleşme şartlarında belirtilir. Türkiye de iç borçlanma tekniği kamu açıklarının karşılama amacına yönelik olarak kullanılmaya başlamıştır. Gelişen ekonomik gelişmeler ve 1999 depremi ve soması olan 2001 ekonomik krizi Türkiye de Merkez Bankasından kullanılan kaynakların artmasına sebep olmuş ve kamu kesiminin otomatik olarak daha fazla harcama yapmaya yöneltmiştir. Türkiye de uygulanan sistemde kısa süreli borçlanma ve yüksek faizli iç borçlanma sonuç itibariyle fiyatlar genel seviyesine yansıyacak, otomatikman toplam talebin artmasına ve fiyatlar genel seviyesinin yükselmesine sebep olacaktır. Bu durum nihai neticesinde enflasyon ortaya çıkacaktır. Kamu kesiminin finansman yöntemlerinden biri olan iç borçlanmanın sakıncalarını şöyle sıralayabiliriz. Kamu borçlan siyasi iktidarların iktisadi ve mali yetkilerini sınırlandırır, bu borçlar ülkenin üretim kapasitesini düşürebilir, dolayısıyla enflasyonisttir. İç borçlar ülkenin G.S.M.H sim aşağıya çekerek dolayısıyla milli gelir dağılımım bozabilir. Bu dört sakıncada Türkiye de tamamıyla mevcuttur. Türkiye de kamu açıklan 1980 li yılların ortalarına kadar genelde Merkez Bankasından borçlanma ile (Emisyon ile) kapatılmaya çalışılmıştır. 1980 li yıllardan itibaren iç borçlanma hissedilir bir biçimde kullanılmaya başlamıştır. Özellikle 1980 -2001 dönemleri arasında kısa süreli borçlanmaya gidilmiştir ve bunun sonucunda iç borçlanma ile enflasyon arasındaki ilişki belirgin bir hale gelmiştir. Bu çalışmada yer alan dört bölümde de Türkiye de iç borç sorunu, enflasyon kuramı ve iç borcun enflasyon üzerinde yarattığı sonuçları inceleyeceğiz.

ABSTRACT State or private institutions can obtain different fiscal resources like loans when needed along with their regular revenues. These are called domestic loan. In developed economies, domestic loan is a manner of economical policy used generally in many occasions. A loan can be borrowed from an institution of private law, a special domestic sector, or a foreign state through banks or capital owners. It is actually a technique for a government to provide money, and borrowing procedure is an loan agreement based on private law codes. As in private law, there are two sides: debtor and creditor where debtor is the government. Loan's interest is declared to be paid in agrement voucher. In Turkey, domestic borrowing technique has recently been employed to clear the budget deficits. Oncoming economical incidents and 2001 economic crisis after 1999 earthquake have caused increasing expenditures paid through Central Bank of Turkey, and people have had a tendency of spending more money. In Turkey's debt policy, short-term and high-interest borrowing will be reflected to general level of prices. Thus, it will result in increasing demand and general level of prices. This issue will consequently cause inflation. Domestic borrowing which is one of the methods for public financing can constitute several inconveniences; domestic borrowing restricts economical and fiscal authority od politicians. These debts can decrease the country's production capacity and therefore is inflationist. Domestic borrowing can decrease GDP and deform GDP distribution. All four inconveniencies exist in today's Turkey. Budget deficits in Turkey had generally solved by loaning from Central Bank until the mid-1980s. Domestic borrowing has increasingly used since then. Especially between 1980-2001, short-term borrowing has been employed. As a result of this, the relationship between domestic borrowing and inflation has seen more and more clearly. In this study, domestic borrowing in Turkey, inflation theory and the results of domestic borrowing on inflation is investigated throughout the four section.