Diyar-ı Bekir ve müslümanlarca fethi

Abstract

ÖZET Diyarbekir(Diyâr-ı Bekir, İslam fetihleri döneminde Cezire (Yukarı Mezopotamya) bölgesinin Mardin, Amid(Diyarbakır), Meyyafarikin(Silvan), Süveyda(Siverek) ve Dara şehirlerini kapsayan kuzey kısmına verilen addır. Diyarbekir, hem bölgenin hem de tarihin bir döneminde Amid olarak bilinen bugünkü Diyarbakır için de kullanılmış olan bir isimdir. anılmıştır. Uzun bir tarihi geçmişse sahip olan Amid (Diyarbakır) şehrinin bu adını Hz. İbrahim(A.S)'ın torunlarından Amid b. Bülendi'den almış olduğu rivayet edilmektedir. Diyarbekir, Mezopotamya'da milattan öncesinden başlayarak Osmanlılara gelinceye kadar bir çok medeniyet ve devlete beşiklik etmiş bir bölgedir. Bölgenin merkezi olan ve bugünkü adı Diyarbakır olan Amid'e gelince burası tarih boyunca jeopolitik konumu ve fiziki yapısıyla dikkatleri üzerine çeken bir şehir olmuştur. Burası sapasağlam surlarla çevrilmiş kalesiyle, dış saldırılara karşı korunabilen dünyanın sayılı şehirlerindendir. Aynı zamanda surları arasında yer alan seksen kadar burcuyla 1600 ton zahire alabilen dünyanın en büyük kalesidir. Yer altı ve yer üstü zenginliklerinin yanı sıra Diyâr-ı Bekir bölgesini önemli kılan bir diğer özelliği de zengin bir kültür mirasına sahip oluşudur. Genel olarak Mezopotamya ve özellikle de Diyâr-ı Bekir bölgesi, dinleri ve dilleri farklı sayısız toplulukların beraberce, bir arada kardeşçe yaşayabildiği, tarihin canlı ve somut bir örneğidir. Bu bölgenin içine almış olduğu Amid, Mardin, Silvan, Siverek ve Dara Silvan şehirleriyle, farklı din ve dillere mensup toplulukların meskeni olmuştur. Diyarbekir bölgesi, miladi VII yüzyılın ikinci çeyreğinden itibaren Başlayan İslam fetihlerine kadar uzun süre buranın hakimiyetini paylaşamayah Bizans ile Sasaniler arasında uzun süren mücadelelere sahne olmuş ye bölgedeki şehirler taraflar arasında sık sık el değiştirmiştir. Bunun neticesinde de genel olarak Cezire ve özellikle de kuzey bölümündeki Diyarbekir bölgesi huzur ve istikrardan mahrumdu. Bu istikrarsız durum aynı zamanda Müslümanların fetih gerekçelerinden birisini oluşturmaktadır.II Diyâr-ı Bekir, Hz. Ömer'in hilafeti döneminde hicri 18. yılında fethedilmiştir. Bu fetih, Cezire komutanı olarak atanan İyaz b. Ganm'in başında bulunduğu ve aralarında Halid b. Velid gibi seçkin komutanların da yer aldığı rivayet edilen sahabe ordusu tarafından gerçekleşmiştir. Bölgenin fethi, bazı kimselerin iddia ettiği gibi savaş ve katliamla olmayıp, bilakis Ruha(Urfa) Anlaşması şartlan çerçevesinde sulh ile olmuştur. Gerek İslam fetihleri sırasında ve gerekse de İslam fetihlerinden sonra Müslümanlar, bölge insanının inançlarına dokunmamış, ma'bedlerini yıkmamış ve bu inanç ve ma'bedler günümüze kadar gelebilmiştir. Bu da, İslam fetih politikasının bir gereği olarak yapılmıştır. Bölge 639-40 senelerinde Müslümanların hakimiyeti altına girmişse de daha sonraki asırlarda da buranın kontrolü için Bizansla mücadeleler devam etmiştir.

Ill ABSTRACT Diyâr-ı Bekir region, is a general name of region that consist in el-Cezire; Mardin, Amid(Diyarbakır), Meyyafarikin(Silvan), Süveyda(Siverek) and Dara cities were captured in the period of Islamic conquests. This region is one of three parts of Cezire region that is known as Babylon in ancient times. Diyâr-ı Bekir region was a cradle for many states founded civilizations in Babylon in BC. Amid is an old name of Diyarbakır city, which springs from Biilend b. Amid who is one of the descendant of Prophet Hz. Abraham. This region passed to Byzantines and Sasanites whom captured many times this region up to Islamic conquest. Up to Islamic conquests, this place was unstable region due to Byzantine's political problems, Moslems captured this region owing to these political problems that caused by Byzantines. Diyâr-ı Bekir region was captured in the period of Khalifa Omar, h. 18 th. This conquest was succeeded by Prophet's accompanies that were among them distinguished commander Halid b. Velid and İyaz b. Ganm'in who was leader of the army. This conquest was not a massacre as some argued, but eventuated by depends on Urfa treat's terms. Either in the period of Islamic conquest or after this conquest, Moslems didn't discriminate the beliefs of people who lived there and ruin the holy places. That's why, these beliefs and holy places remains still. This shows how was the Islamic conquest policy just. We haven't found any historical source that shows any record for prophet's accompanies' tombs authenticity so far. But, some historian argues that some accompanies died martyrs in the conquest. Diyarbakır, is an important city that has both geopolitical situation and physical states. It is rare city that has Diyarbakır castle is the biggest castle of world, which has eighty towers and contains 1600-tone grain. The importance of Diyâr-ı Bekir region comes from either underground wealthy or historical background in the point of cultural heritage. Diyarbakır region is an concrte sample of the place that different religions and different languages and different communities live there together in peace. Thus, the region includes Mardin, Silvan,IV Dara, Amid ve Silvan cities, is an important region of Babylon that is a place many ethnic groups, different religion and beliefs has traces in it.