Bankacılıkta iç denetim sistemi ve etkinliği

Abstract

ÖZETSon yıllarda hız kazanan finansal serbestleşme ve küreselleşmeye bağlı olarak bankacılıksektörünün faaliyet hacminde, ürün çeşitliliğinde ve hizmet anlayışında önemli gelişmeleryaşanmıştır. Buna bağlı olarak, bankaların faaliyet gelirleri ve faaliyet dışı gelirleri pek çok farklıgelir unsurundan oluşmaya başlamıştır. Ancak getiri ile beraber riskliliğin de artmasına paralelolarak, bankaların plasmanları ve yükümlülüklerinden kaynaklanan bankacılık riskleri de oldukçafarklılaşmıştır. Örneğin, çoğu kez faiz oranı riski ile birlrkte itibar riski, likidite riski ve iflasriskinin de ortaya çıktığı görülmüştür.Bankacılık sektöründe örün çeşitliliği ile birlikte farklılaşan riskliliğe ve süreklilik arz edendeğişime ilave olarak, bankaların ekonomik kalkınmanın ve istikrarın sağlanmasındaki yadsınamazrolleri de dikkate alındığında, bankacılık denetim ve gözetim otoriteleri, yeni denetim yöntemlerigeliştirmek zorunda kalmışlardır. Örneğin, ülkemizde son yıllarda ekonomik durgunluğa da bağlıolarak çok sayıda bankanın iflas etmesi, bankacılık sektörü denetiminin sorgulanmasına yolaçmıştır.Gelişmiş ya da gelişmekte olan ülke ayrımı olmaksızın, bir ülkede bankacılık sistemininzayıflığı ulusal ve uluslararası alanda mali istikrarı tehdit edebilmektedir. Bu nedenle, özellikle malisistemin en önemli kurumları olan bankalarda etkin bir denetimin sağlanması gereği, uluslararasıçalışmaları ve bu alanda uluslararası kriterler geliştirilmesini teşvik etmiştir. Bu amaçla BasleKomite; BIS, IMF ve WB da dahil birçok uluslararası ve bölgesel düzeyde faaliyette bulunankuruluşla birlikte çalışarak bankacılık gözetim ve denetimini etkinleştirmeye yönelik prensiplergeliştirmiştir.Uluslararası mali piyasalarda meydana gelen bu gelişmeler, diğer gelişmekte olan ülkelerdeolduğu gibi, Türk Bankacılık Sektöründe de gözetim ve denetim başta olmak üzere çeşitli alanlardadüzenleme yapılmasını zorunlu hale getirmiştir. Bu itibarla ilk olarak Haziran 1999'da kabul edilen4389 sayılı Bankalar Kanunu'nun 9/4. maddesinde risk yönetimi ve iç denetim sisteminin hukukizemini hazırlanmıştır. Daha sonraki aşamada, BDDK tarafından hazırlanan ?Bankaların İç Denetimive Risk Yönetimi Sistemleri Hakkında Yönetmelik` 08.02.2001 tarih ve 24312 sayılı ResmiGazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yönetmelik ile Türk Bankacılık Sektöründe buesasların uygulanması zorunlu kılınmış ve yaptırıma bağlanmıştır.Bu doğrultuda, Türk Bankacılık Sektöründe 1 Ocak 2002 itibariyle söz konusu yönetmelikhükümlerine uygun bir iç denetim uygulamasına geçilmiştir.

ABSTRACTWith the accelearating financial liberalization and globalization after 1980?s there has beenserious developments in the banking sector?s activity size, product variety and service mentality.According to this developments, bank?s revenues from activity or non, become out of manydifferent income elements. Howewer parallel to the rise in risks with income, banks? risksdependent on banks? plasman and liabilities has been differentiated. For instance, many timeshonour risks, liquidity risk and bankruptcy risk come up with interest rate risk.In addition to the differentiation in risks and progressing change in banking sector, also withthe banks? crucial role in the economic development and stability, Banking Regulation andSupervision Agency( BDDK) and others internal criterion have to develop new internal audıttechnics. For example, bankrupties in the banking sector consequent of the recent recession in outcountry, have lead to the reconsideration of the banking sector control.Without a differentiation of developed or developing country, the weakness of bankingsystem in a country can threaten the international and domestic financial stability. For this reason,the need for providing a dynamic audit in banks that are the most important institutions especiallyin financial system encouraged international studies and development of international criterion onthis topic. For this purpose Basle Committee developed principles for functioning bankingsupervision and audit working together with a lot of international and regional institutions includingBIS, IMF and WB.These developments that are happened in international financial markets, like occured inother developing countries, necessitated doing arrangements in Turkish Banking Sector in varioussubjects especially in supervision and audit. Therefore, the legal ground of risk management andinternal audit system is prepared in 9/4 item of Banking Laws no 4389 which is first accepted inJune 1999. In next stage, `Statue About Banks' Internal Audit and Risk Management Systems`which is prepared by BDDK, has come into effect by publishing in The Official Gazette dated08.02.2001 and no 24312. By the statue, the application of these essentials in Turkish BankingSector is mandated and sanctioned.In this connection, an internal audit application that is appropriate to the related statuejudgments is started as of January 01, 2002 in Turkish Banking Sector.