Anayasa Mahkemesi kararları ışığında siyasal partiler ve militan demokrasi

Abstract

ÖZET Siyasi partiler, demokrasinin temel kuruluşlarından biridir. Çağdaş dünyada siyasi partiler, demokrasinin işleyişinde çok önemli işlevler görmektedirler. Demokratik yönetim açısından vazgeçilmez unsurlar oldukları için hukuk tarafından korunmaktadırlar. Çeşitli ülkeler siyasi partilere anayasalarında ve siyasi partiler kanunlarında yer vererek bu kuruluşları koruma altına almışlardır. Türkiye'de ise, yerleşik militan demokrasi anlayışı gereği, siyasi partiler çok sıkı denetim altına alınmışlardır. Gerek 1961 ve gerekse 1982 Anayasalarında ve bu dönemlerde çıkarılan siyasi partiler kanunlarında, siyasi partiler devletin ideolojik kıskacı altına alınmışlardır. Siyasi partiler çok sınırlı bir alanda siyaset yapmak durumunda bırakılmışlardır. Siyasi partilerin kapatılma davalarına bakmakla yetkili olan Anayasa Mahkemesi de, Anayasa ve Siyasi Partiler Kanununda yer alan yasaklamalara paralel kararlar vermek suretiyle, siyasi partiler özgürlüğünü daha da kısıtlamıştır. Oysa Anayasa Mahkemesi, pozitif hukukta var olan yasakçı anlayışı aşma doğrultusunda kararlar vermelidir. Bu, onun evrensel var oluş sebebinin bir gereğidir.

ABSTRACT Political parties are the one of the basic institutions of democracies. In the modem world, the parities have a great function in the course of democracy. Political parties are indispensable components for democratic governments, so that protected by domestic laws as well. In this context, varied countries have different articles in both constitution and political parties' code (PPC) in order to provide them a protection. But in Turkey, as a result of the militant democracy understanding, political parties are under close supervision. Both in constitutions dated 1961 and 1982 and the PPC s adopted during those periods, parties are under close ideological inspection of the state. This situation let the parties have a limited field for their political activities. Constitutional Court which is court of competent jurisdiction for party cases, with its judgment in accordance to the prohibitions exist in constitution and PPC's, made the situation worse and restricted political freedoms. However, the court has to tend of exceeding the prohibitions in the positive laws and this is its universal reason for existing. II