Yatılı ilköğretim bölge okullarında görev yapan yönetici ve öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri (Diyarbakır örneği)

Abstract

Bu araştırma, yatılı ilköğretim bölge okullarında görev yapan yönetici veöğretmenlerin tükenmişlik düzeylerine ilişkin algılarının nasıl olduğunu belirlemekamacıyla yapılmıştır. Araştırma ?betimleme-survey? yöntemle yapılmış bir alantaraması niteliğindedir.Araştırmanın evrenini ve örneklemi 2003-2004 eğitim-öğretim yılında Diyarbakırİl Merkezi ve İlçelerindeki yatılı ilköğretim bölge okullarında (YİBO) görev yapanyönetici ve öğretmenlerden oluşmaktadır. Diyarbakır İl Merkezi ve İlçelerinde toplam14 yatılı ilköğretim bölge okulu bulunmaktadır. Bu okullardaki yönetici sayısı 49,öğretmen sayısı ise 244'tür. Evrendeki tüm yönetici ve öğretmenlere anket uygulanmışve yöneticilerin 47'sinden, öğretmenlerin ise 210'undan yanıt alınmıştır.Verilerin toplanmasında araştırmacı tarafından geliştirilen ve bağımsızdeğişkenlere ilişkin bilgileri içeren Kişisel Bilgi Formu ve Maslach ve Jackson (1981)tarafından geliştirilen Maslach Tükenmişlik Envanteri uygulanmıştır. Araştırmasonucunda elde edilen verilerin çözümlenmesi, SPSS (Special Package for SocialScience) for Windows 9.0 programından yararlanılarak yapılmıştır. Verilerin analiz veyorumunda yüzdelik norm çalışması, t-testi ve varyans analizinden (one-way)yararlanılmıştır. Anlamlılık düzeyi 0.05 olarak alınmıştır.Verilerin analizi sonucunda özetle şu sonuçlar elde edilmiştir:1. Yatılı ilköğretim bölge okullarında görev yapan yöneticilerin kendi algılarınagöre ?duygusal tükenme? boyutunda %31.9'unun düşük düzeyde, %23.4'ünün ortadüzeyde, % 44.7'isinin yüksek düzeyde tükenmişlik yaşadıkları; ?duyarsızlaşma?boyutuna ilişkin % 21.3'ünün düşük düzeyde, % 42.6'sının orta düzeyde, % 36.2'sininyüksek düzeyde tükenmişlik yaşadıkları; ?kişisel başarı? boyutunda ise % 31.9'unundüşük düzeyde, %23.4'ünün orta düzeyde, % 44.7'sinin de yüksek düzeyde tükenmişlikyaşadıkları saptanmıştır.2. Yatılı ilköğretim bölge okullarında görev yapan öğretmenlerin kendi algılarınagöre ?duygusal tükenme? boyutunda % 27.6'sının düşük düzeyde, % 38.1'inin ortadüzeyde, % 34.3'ünün yüksek düzeyde tükenmişlik yaşadıkları; ?duyarsızlaşma?boyutunda % 31.4'ünün düşük düzeyde, % 31.4'ünün orta düzeyde, %37.1'inin yüksekdüzeyde tükenmişlik yaşadıkları; ?kişisel başarı? boyutunda % 26.7'sinin düşükdüzeyde, % 33.3'ünün orta düzeyde, % 40.0'ının yüksek düzeyde tükenmişlikyaşadıkları saptanmıştır.3. Yönetici grubunun ?duygusal tükenme? ve ?kişisel başarı? boyutlarına ilişkinalgıları arasında eğitim düzeylerine göre anlamlı fark saptanmıştır. Fakat?duyarsızlaşma? boyutu ile eğitim düzeyi arasında anlamlı fark saptanmamıştır.Yönetici grubunun tüm boyutlara ilişkin algıları arasında ise yönetici olaraktoplam çalışma süresi, yaş ve cinsiyete göre anlamlı fark saptanmamıştır.4. Öğretmen grubunun ?duyarsızlaşma? boyutuna ilişkin algıları arasındacinsiyete göre anlamlı fark saptanmıştır. Bununla birlikte cinsiyete göre, öğretmenlerin?duygusal tükenme? ve ?kişisel başarı? boyutlarına ilişkin algıları arasında anlamlı farksaptanmamıştır.Öğretmen grubunun tüm boyutlara ilişkin algıları arasında ise eğitim düzeyleri,öğretmen olarak toplam çalışma süresi, yaş, medeni durum ve kademe göre anlamlıfark saptanmamıştır.5. Genel olarak okul yöneticileri ve öğretmenlerin tükenmişliklerine ilişkinalgıları arasındaki anlamlı farkın ?duyarsızlaşma? ve ?kişisel başarı? boyutlarındaortaya çıktığı saptanmıştır. ?Duygusal tükenme? boyutunda ise okul yöneticileri veöğretmenlerin tükenmişliklerine ilişkin algıları arasında anlamlı fark saptanmamıştır.

This research has been made to examine how the perceptions of the administersand the teachers who work in boarding region primary schools related to their burnoutlevels. The study is conducted in a way descriptive scope, and reflects a nature of fieldstudy.The population and sample of the study is recruited administrators and teacherswho work in boarding region primary schools from Diyarbakır province between 2003and 2004 years of education. There are totally 14 boarding region primary schools inDiyarbakır province. In these schools 49 administers and 244 teachers work. Surveyswere applied on all adminesters and teachers and 47 administrators and 210 teachersanswered the surveys.The demographic questionnaire, including information about independentvariables, and Turkish version of the Maslach Burnout Inventory developed by Maslachand Jackson (1981) were used to gather data. The data were analysed with SPSS(Special Package for Social Science) for Windows 9.0. For statistical evaluationPercentage Norm Working, t-test and one-way variance were used. Meaningful levelwas decided as 0.05.These are the consequences of the analysis of the data:1. It was determined that 31,9 % percent of the administrators had lived in lowlevel, 23,4 % percent of whom had in medium, 44,7 % percent of whom had in highlevel of burnout for the dimension of ?emotional exhaustion?; 21,3 % percent of theadministers had lived in low level, 42,6 % percent of whom had in medium, 36,2 %percent of whom had in high level of burnout for the ?depersonalization? dimension;31,9 % percent of the administers had lived in low level, 23,4 % percent of whom hadin medium, 44,7 % percent of whom had in high level of the burnout for the dimensionof the ?personal accomplishment?.2. It was determined that 27,6 % percent of the teachers had lived in low level,38,1 % percent of whom had in medium, 34,3 % of whom had in high level of theburnout for the dimension of the ?emotional exhaustion?; 31,4 % percent of theteachers had lived in low level, 31,4 % percent of whom had in medium, 37,1 %percent of whom had in high level of burnout for the ?depersonalization? dimension;26,7 % percent of the teachers had lived in low level, 33,3 % percent of whom had inmedium, 40,0 % percent of whom had in high level of the burnout for the dimension ofthe ?personal accomplishment?.3. As to the level of education variable, a meaningful difference was determinedin their perception relating to ?emotional exhaustion?, and ?personal accomplishment?for group of administers. But as to the level of education, a meaningful difference wasnot determined in their perception relating to ?depersonalization?.As to the professional priority on administration, age, gender, it was notdetermined a significant difference in their perceptions relating to all dimensions.4. As to the gender variable, a meaningful difference was determined in theirperception relating to ?depersonalization? for the gruop of teachers. But as to thegender, a serious difference was not determined in their perception relating to thedimensions of ?emotional exhaustion?, and ?personal accomplishment?.As to the level of education, professional priority on teaching, age, marital status,and echelon, it was not determined a meaningful difference in their perceptions relatingto all dimensions.5. It was determined a meaningful difference between perceptions of administersand perceptions of teachers relating to dimensions of ?depersonalization? and ?personalaccomplishment? in general. It was not determined generally a significant differencebetween administers? and teachers? perceptions relating to ?emotional exhaustion?.