Kullanım düzeyinin kırsal mimari mirasın korunmasınaetkisinin tespiti: çimi, sarıhacılar, emiraşıklar köyleri (Akseki, Antalya)

Abstract

Var olduğu çevrenin fiziksel koşulları çerçevesinde şekillenen, onu üreten toplumun kültürel değerlerini barındıran kırsal yerleşim alanları ve bu alanlarda bulunan mimarlık ürünleri korunması, geleceğe aktarılması gereken değer olarak kabul edilmektedir. Bu kültürel değerler günümüzde pek çok koruma sorunları ile karşı karşıya kalmaktadır. Yapılan tez çalışması kullanım düzeyinin kırsal bölgelerde bulunan kültürel varlıkların korunmasına olan etkisini incelemeyi amaçlamaktadır. Bu amaçla yapılan çalışma, Antalya İli Akseki İlçesi'ne bağlı Çimi, Sarıhacılar ve Emiraşıklar Köyleri kapsamında yürütülmüştür. Yerleşim alanlarında bulunan yapılar yerinde incelenerek, her bir köy için genel sonuçlara ulaşılmıştır. İlk Çağ'dan günümüze kadar üzerinde var olmuş birçok medeniyetin izlerini taşıyan Akseki, coğrafyanın fiziksel şartları, toplumun gelenek ve görenekleri bağlamında kendi özgün mimari karakterini üretmiştir. Bölgeye özgü bu mimari karakter ile oluşmuş ancak farklı kullanım durumu gösteren Çimi, Sarıhacılar ve Emiraşıklar köyleri çalışma alanı olarak seçilmiştir. Her üç kırsal yerleşim dokusunun ve dokuda bulunan kültür varlıkların günümüzdeki durumu üzerinden analiz çalışmaları yürütülmüştür. Kullanım düzeyinin koruma üzerine etkisi yapılan bu analiz sonuçları bağlamında değerlendirilmiştir. Farklı kullanım düzeyine sahip kırsal yerleşim alanları üzerinden elde edilen değerlendirme verilerine göre; sürekli kullanımın yoğun olduğu Çimi ve dönemsel kullanımın yoğun olduğu Emiraşıklar köylerinde kırsal doku ve yapıların varlığını devam ettirdiği fakat özgün karakterini koruyamadığı, kullanılmayan terk edilmiş Sarıhacılar kırsal yerleşim dokusu ve dokuyu oluşturan yapıların özgün durumunu koruduğu ama fiziksel olarak varlığını sürdüremediği görülmüştür.Kırsal bölgelerde bulunan yerleşim dokuları ve bileşenlerin korunması, sürekliliğinin sağlanması için bu alanların kullanıcılar tarafından kültürel bir değer olarak görülmesi sağlanmalıdır. Sürekli ve dönemsel kullanım durumunda, kırsal bölgelerde bulunan korunması gerekli kültürel varlıklar özgün niteliklerini kaybetmeden günümüz hayatına dahil edilmesi, terk edilmiş, kullanılmayan kırsal doku ve yapılarda yaşamın yeniden kurgulanması gerektiği sonucuna varılmıştır. ANAHTAR KELİMELER: Çimi, Emiraşıklar, Kırsal Kültürel Miras, Koruma, Kullanım Düzeyi, Sarıhacılar

The rural settlements that are shaped by the physical conditions of the environment, that contain the cultural values of the society that produces it and their heritage buildings in these areas are considered to be the values that should be carry into future. These cultural values are nowadays faced with many conservation problems. This study aims to examine the effect of usage level on the conservation of cultural assets in rural areas. The study was carried out within the context of the Çimi, Sarıhacılar and Emiraşıklar Villages of Akseki District. The buildings in the settlement areas were examined in their places and the general results were reached for each village.Akseki bearing the traces of many civilizations that existed from the first Age to the present, created its own unique architectural character in the context of the physical conditions of the geography, the traditions of the society. Çimi, Sarıhacılar and Emiraşıklar villages, which have been consisted of by the architectural character of the region but have different usage levels, were chosen as the field of study. Study of analysis were carried out on the present state of all three rural settlements and cultural assets. The effect of the use level on the protection was evaluated by the results of the analysis. According to the evaluation data obtained from rural settlements with different usage levels; it has been observed that, in Çimi Village that used continuously and Emiraşıklar Village that used periodically, rural pattern and buildings continue to exist but they cannot maintain their authentic character. It was observed that, in the abandoned Sarıhacılar Village the rural settlement pattern and buildings preserved their authentic but most of them were destroyed today.In order to ensure the preservation of the settlements and cultural values in the rural areas, these areas should be seen as a cultural value by the users. In the case of continuous and periodical use, cultural assets in rural areas should be included in today's life without losing their original characteristics. It is concluded that life should be reconstructed in the abandoned rural settlements and buildings.KEYWORDS: Conservation, Çimi, Emiraşıklar, Rural Cultural Heritage, Sarıhacılar, Usage Level