Alternatif bir para otoritesi olarak para kurulu :dünya örnekleri ve Türkiye`de uygulanabilirliği

Abstract

Ekonomik istikrarın sağlanmasının ilk koşulu fiyat istikrarının sağlanması vesürdürülmesidir.Günümüzde bu görev merkez bankalarınca yerine getirilmektedir. Merkezbankalarının bu görevi yerine getirebilmeleri ve ekonominin tüm taraflarına güvenilir ve öngörülebilirbir ortam sağlaması için sahip olması gereken en önemli özellik, ?merkez bankası bağımsızlığı?olarak tanımlanabilecek bir dizi kurumsal, yasal ve araçsal güvenceler içeren siyasi iktidar ekisindenönemli ölçüde uzaklaşmayı ifade eden bir hukuki ve fiili statüdür.Fiyat istikrarını sağlayamayan ve ekonomik hayatta ciddi sıkıntılar yaşayan ülkelerde isekrizden çıkışın bir anahtarı olarak daha sıkı ve kredibilitesi yüksek olduğu düşünülen alternatif parasalotorite arayışları doğmuş ve bu ihtiyaca cevaben Para Kurulu uygulaması geniş bir alanda hayatbulmuştur. Uygulandığı ülkelerde ciddi başarılar kazanmış olan Para Kurulu sistemi bu sebeple herfinansal kriz yaşayan ülkede ilk alternatif kurum olarak her zaman telaffuz edile gelmiştir.Bu çalışmada merkez bankasının bağımsızlığı, fiyat istikrarının sağlanmasındaki rolü vebuna alternatif bir kurum olarak düşünülen Para Kurulu'nun tarihsel gelişimi ile dünyadakiuygulamalar ışığında yapısı ve başarılı olma koşulları incelenmiştir. Özellikle yakın tarihteki örneklerincelenerek Türkiye'de geçmişte ve şimdi uygulama alanı bakımından uygun bir alternatif olupolmayacağı sorusuna cevap aranmaya çalışılmıştır.Çalışmadan çıkan sonuç, Para Kurulu sisteminin ancak yapısal reformlarla desteklendiğidurumlarda istenen başarıyı yakaladığı, fakat içerdiği katı düzenlemeler nedeniyle özellikleküreselleşen ekonominin en önemli özelliği olan sermayenin sınırsız serbestliği olgusu altında busistemin son derece kırılgan ve saldırılara açık olduğu ve yıllar süren bir mücadeleden sonra kazanılanbaşarıların, sistemdeki yapısal zayıflık nedeniyle bir anda kaybedileceğidir.

The first condition of providing economic stability is to gain the price stability andto sustain it. Currently, this task is performed by the central banks of states. The mostimportant feature which is necessary to have by the central banks to perform this task andto provide a reliable and predictable atmosphere to all parts of the economy is a legal andde facto statute which means keeping away from the pressure of political power andcontaining a series of institutional, legal and instrumental guarentees which can bedefined as ?the central bank independence?.In countries which experienced serious problems in economic life and couldn'tkeep the price stability, a search for an alternative money authority having more rigidpractices and a high credibility has come out as a key for going out the economic crisisand the practice of the Currency Board has took place in a wide area in response to thisneed. The Currency Board system which won enormous successes in the countries putinto practice has been pronounced as an alternative institution in each countries whichexperienced a financial crisis.In this study, the independence of central bank, it's task for providing the pricestability, the historical development of the Currency Board being concerned as analternative institution to the central banks and The Currency Board's stracture in the lightof the practices in the world and the conditions of being successful has been examined.Especially by examining the recent samples, it has been studied to answer the question ofwhether it is a suitable alternative or not in Turkey in terms of practice area in the pastand at present.The conclusion derived from the study, the Currency Board system can only gainthe success being desired when the circumstances are backed up by structual reforms. Butbecause of the rigid arrangements contained, under the fact of free movement of capitalwhich is especially the most important characteristic of global economy, this system ishighly susceptible and open to the external shocks and the successes which are gainedafter the fights lasting for years can be lost in a minute because of the structuralweaknesses inside the system.