Isparta ekolojik koşullarında bazı meyve çöğür anaçlarının gelişmesine plastik malç ve alçak tünel uygulamalarının etkileri üzerine bir araştırma

Abstract

ÖZET Bu araştırma, Isparta ekolojik koşullarında ceviz, erik ve elma çöğür anaçlarının gelişimi üzerine Şeffaf Plastik Malç (ABM), Siyah Plastik Malç (ASM), Alçak Tünel (ATK), Alçak Tünel+Şeffaf Plastik Malç (ATBM) ve Alçak Tünel+Siyah Plastik Malç (ATSM) uygulamalarının etkilerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla çöğürlerin boy ve çaplan, çöğür ve kök ağırlıkları, kök sayılan ve uzunlukları belirlenmiştir. Uygulamaların çöğürlerin çıkış tarihleri, aşıya gelme zamanlan ve oranlan ile toprak ve hava sıcaklığı üzerine etkileri saptanmıştır. Ayrıca vegetasyon peryodu süresince hava sıcaklığı ile toprak sıcaklığı, toprak sıcaklığı ile çöğür büyüme özellikleri ve çöğür çapı ile diğer büyüme özellikleri arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Bu araştırmada elde edilen sonuçlar şu şekilde özetlenebilir. 1. Uygulamaların hava ve toprak sıcaklığını önemli ölçüde artırdığı belirlenmiştir. Bu artışın özellikle vegetasyon başında daha belirgin olduğu saptanmıştır. Vegetasyon dönemi ortalama toprak sıcaklıktan ATBM, ATSM, ATK, ABM, ASM ve Kontrol (K) uygulamalarında sırasıyla 23.5, 22.2, 21.6, 22.0, 21.3 ve 19.5°C olarak belirlenmiştir. Vegetasyon dönemi ortalama hava sıcaklıkları ise alçak tünel uygulamasında 19.8°C, açık ortamda 17.1°C olarak saptanmıştır. 2. Uygulamaların çöğürlerde boy gelişimi üzerine etkileri önemli bulunmuştur. ATBM, ATSM, ATK, ABM, ASM ve K uygulamalarında çöğür boylan ceviz çöğürlerinde sırasıyla 42.2, 41.3, 40.0, 27.9, 27.0, 15.2 cm, erik çöğürlerinde sırasıyla 101.7, 98.7, 97.4, 83.2, 82.5, 73.8 cm, elma çöğürlerinde ise sırasıyla 69.5, 70.0, 63.4, 45.8, 43.4, 32.7 cm olarak saptanmıştır. 3. Çöğür çaplan bakımından alçak tünel ve malç uygulamalarının etkileri istatistiksel açıdan önemli bulunmuştur. ATBM, ATSM, ATK, ABM, ASM ve K uygulamalarında çöğür çaplan ceviz çöğürlerinde sırasıyla 11.75, 10.65, 10.28, 10.14, 9.18, 6.26 mm, erik çöğürlerinde sırasıyla 10.20, 9.91, 9.71, 9.04, 8.66, 7.54 mm, elma çöğürlerinde ise sırasıyla 6.79, 6.55, 5.91, 5.50, 5.45, 3.84 mm olarak belirlenmiştir.4.Uygulamaların çöğür ağırlıkları üzerine önemli derecede etkili olduğu tespit edilmiştir. Çöğür ağırlıklarının uygulamalara göre ceviz çöğürlerinde 57.9-308.6 g, erik çöğürlerinde 51.7-140.0 g ve elma çöğürlerinde 10.4-38.9 g arasında değiştiği saptanmıştır. 5.Ceviz, erik ve elma çöğürlerinde kök sayılan bakımından uygulamaların etkileri önemli bulunmuştur. Uygulamalara göre kök sayılarının cevizde 3.6-14.6, erikte 4.6-8.1, elmada ise 3.0-7.5 adet arasında değiştiği saptanmıştır. 6.Alçak tünel ve malç uygulamalarının kök uzunluklarını önemli ölçüde artırdığı saptanmıştır. Uygulamalara göre kök uzunluklarının cevizde 22.6-38.2 cm, erikte 20.0- 29.7 cm ve elmada 13.6-24.5 cm arasında değiştiği belirlenmiştir. 7.Uygulamaların ceviz, erik ve elma çöğürlerinde kök ağırlıklarını önemli ölçüde artırdığı tespit edilmiştir. Uygulamalara göre kök ağırlıklarının ceviz çöğürlerinde 49.6- 238.1 g, erik çöğürlerinde 27.6-70.3 g, elma çöğürlerinde ise 6.5-20.0 g arasında değiştiği saptanmıştır. 8.Kontrole göre çöğürlerin çıkış tarihleri bakımından 2-19 gün arasında bir erkencilik sağlandığı belirlenmiştir. Çöğürlerin aşıya gelme zamanlan ve oranlan bakımından uygulamaların önemli avantajlar sağladığı saptanmıştır. Vegetasyon sonunda aşıya gelen çöğür oranının uygulamalara göre cevizde % 32-94, erikte % 87-100 ve elmada % 0-63 arasında değiştiği tespit edilmiştir. 9.Hava sıcaklığı ile toprak sıcaklığı arasında önemli çok kuvvetli linear pozitif ilişkiler bulunmuştur. Toprak sıcaklığı ile diğer büyüme özellikleri arasında çok kuvvetli önemli pozitif ilişkiler bulunmuştur. Ancak toprak sıcaklığı ile erik ve ceviz kök sayılan arasında sırasıyla orta kuvvetli ve kuvvetli ancak önemsiz ilişkiler bulunmuştur. Tüm türlerde çöğür çaplan ile diğer büyüme özellikleri arasında çok kuvvetli pozitif önemli İlişkilerin olduğu saptanmıştır.

ABSTRACT This research was carried out to determine the effects of the application of transparent plastic mulching (TPM), black plastic mulching (BPM), low tunnel (LT), low tunnel+transparent plastic mulching (LTTPM) and low tunnel+black plastic mulching (LTBPM) on growth of walnut, plum and apple seedlings in İsparta ecological conditions. For this purpose the height and weight, diameter, height and weight of root and number of root of seedling were determined. The effects on emergence times, percentages of to be grafted, graft times of seedling and weather and soil heats of application were determined. The relations in between the temperatures of weather and heats of soil, between the soil heats and the growth characteristics of seedlings and between the diameters of seedling and other the growth characteristics of seedlings were researched. The results obtained from this research can be summarised as follows; 1.It was determined that the low tunnel and mulching applications increase significantly the weather and soil heats. it was fixed that this increase is more clear particularly at the start of vegetation. The average soil heat at applications of LTTPM, LTBPM, LT, TPM, BPM, and Control (C) in period of vegetation was 23.5, 22.2,21.6, 22.0, 21.3 and 19.5 °C, respectively. However, the average weather temperature in period of vegetation was 19.8°C in low tunnel, 17.1°C in uncovered medhım. 2.The effects on height development of seedling of applications was signifîcant. The heights of seedüngs at appücations of LTTPM, LTBPM, LT, TPM, BPM, and C were determined as 42.2, 41.3, 40.0, 27.9, 27.0, 15.2 cm in walnut, 101.7, 98.7, 97.4, 83.2, 82.5, 73.8 cm in plum and 69.5, 70.0, 63.4, 45.8, 43.4, 32.7 cm in apple, respectively. 3.The effects of low tunnel and mulching applications was significant regarding the diameter of seedling. That the diameters of seedling at applications of low tunnel+transparent plastic mulching, low tunnel+black plastic mulching, low tunnel,transparent plastic mulching, black plastic mulching, and control were determined as 11.75, 10.65, 10.28, 10.14, 9.18, 6.26 mm in walnut, 10.20, 9.91, 9.71, 9.04, 8.66, 7.54 mm in phım and 6.79,6.55, 5.91, 5.50, 5.45, 3.84 mm in apple, respectively. 4.it was determined that the applications quite affected the weight of seedlings. it was determined that the weights of seedling change according to applications between 57.9-308.6 g in walnut seedlings, 51.7-140.0 g in plum seedlings and 10.4-38.9 g in apple seedlings. 5.The effects of applications were found significant regarding the numbers of root of walnut, plum and apple seedlings. it was determined that the numbers of root change betvveen 3.6-14.6 pieces in wahıut seedlings, 4.6-8.1 pieces in plum seedlings and 3.0-7.5 pieces in apple seedlings according to applications. 6.it was determined that the applications of low tunnel and mulching increase significantly the heights of root. it was determined that the heights of root change betvveen 22.6-38.2 cm in walnut seedlings, 20.0-29.7 cm in plum seedlings and 13.6-24.5 cm in apple seedlings according to applications. 7.it was determined that the applications increase significantly the root weights of walnut, plum and apple seedling. it was determined that the root weights change between 49.6-238.1 g in walnut seedlings, 27.6-70.03 g in plum seedlings and 6.5-20.0 g in apple seedlings according to applications. 8.it was determined that an earliness betvveen 2-19 days was provided regarding emergence times of seedlings according to control. it was determined that the applications also affect significantly the tüne and percentage of to be grafted of seedling. it was fixed that the percentage of to be grafted change between 32-94 % in walnut, 87- 100 % in plum and 0-63 % in apple according to applications in the end of vegetation. 9.Very vigorous, significant, linear positive relations were fixed betvveen heat of soil and temperature of weather. The relation in between heat of soil and root numbers ofplum was medium vigorous and the relation in between heat of soil and root numbers of walnut was vigorous. However, these relations was not-significant. The relations in between heat of soil and other growth characteristics of walnut, plum and apple seedlings were very vigorous, significant and positive. The relations in between diameters of seedling and other growth characteristics were investigated and it was determined that these relations are very vigorous, significant and positive.