Karacaören I Baraj Gölü`ndeyaşayan sazan (Cyprinus carpio L. 1758), bıyıklı balık (Barbus capito pectoralis heckel, 1843) ve havuz balığı (Carassius carassius L. 1758)`nın büyüme ve parazitlerinin incelenmesi

Abstract

ÖZET Bu çalışma, Karacaören I Baraj Gölü'nün su kalitesini belirlemek ve gölde yaşayan sazan (Cyprinus carpio L., 1758), bıyıklı balık (Barbus capito pectoralis Heckel, 1843) ve havuz balığı {Carassius carassius L., 1758)'nın ekto ve endo parazitlerini ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Eylül 1996 - Ağustos 1998 tarihleri arasında geçekleştirilen bu çalışma ile gölün fiziksel ve kimyasal parametreleri ölçülerek; toplam 202 sazan, 98 bıyıklı balık, 274 havuz balığı yakalanmış ve yaşlan tespit edilerek parazitolojik yönden incelenmiştir. Karacaören I Baraj Gölü'nün henüz kirlenmeye yeni başladığı ve verimli, yani ötrof karaktere sahip olduğu belirlenmiştir. İncelenen balıklardan, sazanların I - DC yaş, bıyıklı balıkların ve havuz balıklarının ise I - V yaş grupları arasında dağılım gösterdiği tespit edilmiştir. Ayrıca parazitolojik yönden muayenesi yapılan sazanlarda ekto parazit olarak Argulus foliaceus ve Dactylogyrus minutus% endo parazit olarak Caryophyîlaeus laticeps, Ligula intestinalis ve Bothriocephalus acheilognathfye bıyıklı balıkda endo parazit olarak Ligula intestinalis, Rhabdochona denudata ve Phyttodistomum elongatum% havuz balığında ise sadece ekto parazit olarak Argulus foliaceus'^ rastlanmıştır. Enfekte balıklardan sazanların 39 (% 31.6)*unda Argulus foliaceus'^, 23 (% 18.6)'ünde Dactylogyrus mimıtus% 10 (% S.OJ'unda Caryophyîlaeus laticeps' t, 10 (% 8.0)'unda Bothriocephalus acheilognathfye, 15 (% 12.0)'inde Argulus foliaceus ve Dactylogyrus minutus/ 5 (% 4.0)'inde Argulus foliaceus ve Caryophyîlaeus laticeps'e, 3 (% 2.5)*ünde Argulus foliaceus ve Ligula intestinalis'e, 1 (% 0.8)'inde Bothriocephalus acheilognathi ve Ligula intestinalis'e, 4 (% 3. iyimde Dactylogyrus mimıtus ve Caryophyîlaeus laticeps*^ 1 (% 0.8)'inde Dactylogyrus mimıtus ve Ligula intestinalis'e, 5 (% 4.0)'inde Dactylogyrus mimıtus ve Bothriocephalus acheilognathfye, 1 (% 0.8)'inde Argulus foliaceus, Bothriocephalus acheilognathi ve Caryophyîlaeus laticeps'e, 3 (% 2.5)'ünde Argulus foliaceus, Bothriocephalus acheilognathi ve Dactylogyrus mimıtus1 il, 3 (% 2.5)'ünde Argulus foliaceus, Caryophyîlaeus laticeps ve Dactylogyrus mimıtus' sl, 1 (% Q.8)'inde ise Dactylogyrus mimıtus, Caryophyîlaeus laticeps ve Bothriocephalus acheilognathfye, bıyıklı balıkların 9 (% 40.9)*unda Ligula intestinalis'e, 3 (% 13.6)*ünde Rhabdochona denudatcty&, 8 (% 36.5)'inde Phyttodistomum elongatum'ı ve 2 (%9.0)'sinde de Rhabdochona demtdata ve Phyllodistomum elongatum/ havuz balıklarının ise 18 (% 6.5)'inde Argulusfoliaceus'z. rastlanmıştır. Mevsimsel enfeksiyonlar, sazanlarda en yüksek yaz 1997'de % 94.8, bıyıklı balıklarda ilkbahar 1997'de % 46.8 ve havuz balıklarında ise yaz 1998'de % 50 olarak tespit edilmiştir. Enfekte olma bakımından sazanların erkekleri % 59.6, dişileri % 63.8, havuz balıklarının erkekleri % 8.1, dişileri ise % 4.3 olarak belirlenen bu oranlarda kayda değer bir fark tespit edilememiştir. Bıyıklı balıkların erkeklerinin ise % 36.5 ile dişilerden (% 12.2) daha yüksek enfekte oranına sahip oldukları görülmüştür. Değişik yaş gruplarındaki balıklar ele alındığında yaşlı sazanların genç sazanlara oranla daha yüksek enfekte oranına sahip oldukları, bıyıklı balık ve havuz balıklarında ise yaş grupları ile enfeksiyon oranları arasında herhangi bir bağlantı bulunmadığı tespit edilmiştir. Aynı ayda alınan, aynı cinsiyette ve aym yaşta olan örnekler üzerinde yapılan incelemeler neticesinde, parazitsiz olan balıkların parazitli olanlardan daha uzun ve ağır oldukları tespit edilmiştir. Parazitli olan sazanların boy yönünden % 4.4, ağırlık yönünden % 15.5, parazitli bıyıklı balıkların boy yönünden % 5.8, ağırlık yönünden % 18.2, parazitli havuz balıklarının ise boy yönünden % 4.4, ağırlık yönünden ise % 7.7 oranlarında parazitsiz balıklardan daha düşük olduğu belirlenmiştir. Ayrıca yaş grupları ve cinsiyete göre parazitli ve parazitsiz balıkların kondüsyonları arasında kayda değer bir fark tespit edilemezken, Catyophyllaeus laticeps ve Bothriocephahs acheilognathi'mn küçük yaş grubu sazanlarda daha sık bulunduğu ve yaş ilerledikçe etkilerinin de arttığı, Phyllodistomum elongatum ise I ve II yaşındaki bıyıklı balıklarda bulunarak kondüsyonlarını düşürdüğü kaydedilmiştir. Bu çalışma ile Türkiye tatlısu balıklarında Phyllodistomum elongatum'un ilk defa bulunduğu tespit edilmiştir. Ayrıca bu çalışma, Türkiye'de su kalitesi ve balık parazitleri, bıyıklı balık ve havuz balığının sindirim kanalı parazitleri üzerine yapılan ilk çalışmadır.

Ill ABSTRACT This study aimed at defining the quality of water in the Karacaören I Dam Lake and determining ecto and endo parasites in carps (Cyprinus carpio L., 1758), barbels {Barbus capito pectoralis Heckel, 1843), and crucian carps (Carassius carassius L., 1758) inhabiting the lake. During the study carried out between September 1996 and August 1998 physical and chemical parametres of the lake were measured. To detect parasites in the fishes mentioned above, totally 202 carps, 98 barbels and 274 crucian carps were caught and their age was determined. It was established that the pollution of the lake was in the initial stage and it was fertile due to its eutrof characteristics. The investigation of carps on the one hand, barbels and crucian carps on the other showed that their age varied from I to IX and from Î to V respectively. Besides, the investigation revealed ecto parasites Argulus foliaceus and Dactylogyrus minutus, endo parasites like Caryophyllaeus laticeps, Ligula intestinalis and Bothriocephalus acheitognathi in carps, endo parasites Ligula intestinalis, Rhabdochona denudala and Phyllodistomum elongatum in barbels. Crucian carps contained no parasites except ecto parasite Argulus foliaceus. The percentage of parasites among the fish in question was as follows: In 39 carps (31.6 %) Argulus foliaceus, in 23 (18.6 %) Dactylogyrus minutus, m 10 (8.0 %) Caryophyllaeus laticeps, in 10 (8.0 %) Bothriocephalus acheilognathi, in 15 (12.0 %) Argulus foliaceus and Dactylogyrus minutus, in 5 (4.0 %) Argulus foliaceus and Caryophyllaeus laticeps, in 3 (2.5 %) Argulus foliaceus and Ligula intestinalis, in 1 (0.8 %) Bothriocephalus acheilognathi and Ligula intestinalis, in 4 (3.1 %) Dactylogyrus minutus and Caryophyllaeus laticeps, in 1 (0.8 %) Dactylogyrus minutus and Ligula intestinalis, in 5 (4.0 %) Dactylogyrus minutus and Bothriocephalus acheilognathi, in 1 (0.8 %) Argulus foliaceus, Bothriocephalus acheilognathi and Caryophyllaeus laticeps, in 3 (2.5 %) Argulus foliaceus, Bothriocephalus acheilognathi and Dactylogyrus minutus, in 3 (2.5 %) Argulus foliaceus, Caryophyllaeus laticeps and Dactylogyrus minutus, in 1 (0.8 %) Dactylogyrus minutus, Caryophyllaeus laticeps and Bothriocephalus acheilognathi, in 9 barbels (40.9 %) Ligula intestinalis, in 3 (13.6 %) Rhabdochona denudata, in 8 (36.5 %)IV Phyllodistomum elongatum, in 2 (9.0 %) Rhabdochona dertudata and Phyllodistomum elongatum, in 18 crucian carps (6.5 %)Argulusfoliaceus was detected. The highest seasonal infection in carps was observed in 1997 summer (94.8 %), in barbels in 1997 spring (46.8 %) and in crucian carps in 1998 summer (50 %). In terms of exposure to infection (male carps 59.6 %, female carps 63.8 %, male crucian carps 8. 1 %, female crucian carps 4.3 %) no notable difference was recorded. Male barbels displayed a higher rate of infection than female ones. (36.5 % and 12.2 % respectively). The investigation of the fish in different age groups revealed a higher rate of exposure to infection in old carps than in young ones. In barbels and crucian carps no connection between age groups and infection rate was observed. The study of the fish caught one and the same month and of the same sex and age showed that the fish free of parasites is longer and heavier than that with parasites. In terms of length and weight the fishes with parasites displayed a lower rate than those free of them, (carps 4.4 % in length, 15.5 % in weight; barbels 5.8 % in length, 18.2 % in weight; crucian carps 4.4 % in length, 7.7 % in weight). Besides, no notable difference was observed in the condition of the fishes. However, Catyophyllaeus laticeps and Bothriocephalus acheilognathi were observed more often in young carps and their effect increasing with age. Phyllodistomum elongatum, contained in I and II age groups of barbels lowered the condition of the fishes. Thus, by this study, which is the first research defining the quality of water and digestive tract parasites in barbels and crucian carps, Phyllodistomum elongatum has been determined in freshwater fishes of Turkey for the first time.