Bazı buğday çeşitlerinin Isparta yöresine adaptasyonu üzerine bir araştırma

Abstract

ÖZET İsparta ekolojik koşullarında 1997-1998 vejetasyon döneminde yürütülen ve 16 buğday hat ve çeşidinin kullanıldığı bu araştırmada, bölgeye uygun yüksek verimli buğday varyetelerinin belirlenmesine çalışılmıştır. Araştırmada incelenen tüm özellikler bakımından çeşit ve hatlar arasında önemli farklılıklar bulunmuştur. Çeşitlerin sapa kalkma süreleri 150.0-156.0 gün, başaklanma süreleri ise 172.3-191.0 gün arasında değişmiştir. Araştırmada en yüksek bitki boyu B-5 hattında (112. 4 cm), en yüksek m2 'de başak sayısı ise BDME-9 hattında (515.9 adet /m2 ) belirlenmiştir. Bitki başına kardeş sayısı çeşitlere göre 1.53-2.57 adet arasında değişirken, başak boyu bakımından en yüksek değerler Gün-91 (7.73 cm) ve Kutluk-94 (7.65 cm) çeşitlerinde ölçülmüştür. Hat ve çeşitlere ait başaktaki tane sayısı 17.1-30.6 adet, tane ağırlığı ise 0.70-1.40 g arasında değişmiştir. Bin tane ağırlığı bakımından çeşitler arasında önemli varyasyonlar söz konusudur. En yüksek 1000 tane ağırlığı 50.7 g ile MBVD-14 hattından elde edilmiştir. Çeşitlere ait biyolojik verim değerleri 440.5-1318.0 kg/da, hasat indeksi ise % 28.5-47.1 arasında değişmiştir. Araştırmada en yüksek tane verimi Dağdaş-94 (395.4 kg/da) ve Ç-1252 (386.0 kg/da) çeşitlerinden elde edilmiştir. Unda önemli bir kalite kriteri olarak kabul edilen kuru öz (gluten) miktarı en yüksek Kunduru-1 149 (%13.57) makarnalık buğday çeşidinde belirlenmiştir. Çalışmada elde edilen tek yıllık sonuçlara göre, en yüksek tane verimlerine sahip olan Dağdaş-94 ve Ç-1252 çeşitleri bölge için önerilebilir bulunmuş, ancak daha güvenilir sonuçların alınabilmesi için çalışmanın ileriki yıllarda da sürdürülmesinin gerekli olduğu sonucuna varılmıştır.

11 ABSTRACT This study was carried out to determine the adaptation abilities of 16 wheat line and cultivars in İsparta ecological conditions in 1997-1998. The line and cultivars had stem elongation period between 150.0-156.0 days and spiked between 172.3-191.0 days. The highest plant length and the highest ear length were found in B-5 line (1 12.4 cm) and Gün-91 (7.73 cm) cultivars, respectively. The grain number per ear and grain weight per ear of cultivars and lines varied between 17.1-30.6 and 0.70-1.40 g, respectively. The highest 1000 grain weight was obtained from MBVD-14 (50.7 g). Significant variations were determined among cultivars according to biological yield (440.5-1318 kg/da) and harvest index (28.5-47.1 %). In this research, the highest grain yield was obtained from Dağdaş-94 (395.4 kg/da) and Ç-1252 (386.0 kg/da) cultivars. The highest gluten proportion, which is an important quality factor in wheat, was obtained from Kunduru- 1 1 49 (1 3.57%). As a result of this study, Dağdaş-94 and Ç-1252 cultivars were found recommendable for İsparta region. However, it has been concluded that this study should be continued in the following years to obtain more reliable results.