Canlıların direk etkilendiği 27 MHz-1000 MHz frekans aralığındaki elektromanyetik (EM) enerji kaynaklarının oluşturduğu EM enerji yoğunluk seviyelerinin belirlenmesi, sonuçların invitro-invivo araştırmalar ve epidemiyolojik bulgularla karşılaştırılması

Abstract

IV ÖZET Teknolojik gelişmeye bağlı olarak, elektromanyetik enerji çok geniş bir alanda kullanılmaktadır. İnsanlığın hizmetinde kullanılan bu enerji türünün faydalarının yanında zararlı etkileri ortaya çıkmış ve bir araştırma konusu olmuştur. İyonlaştırmayan radyasyon olarak adlandırılan bu zararlı etkilerin belirlenmesi ve canlılar üzerine etkilerinin ortaya konması amacıyla yapılan çalışmalar yaklaşık otuz yıldan beri devam etmektedir. Radyo frekanslar bölgesindeki elektromanyetik enerji; haberleşmede, tıpta, sanayide, askeri cihazlarda ve bilimsel araştırmalarda kullanılmaktadır. Bu bakımdan ister çevresel ister mesleki amaçlı olsun, doğal eşik olarak kabul edilen elektromanyetik çevreyi kirletebilecek tüm kaynaklar belirlenip, sağlık açısından riskli kabul edilerek değerlendirilmelidir. Elektromanyetik enerji kullanan kaynakların zararlı etkilerine karşı korunmak için standartlara ihtiyaç duyulmaktadır. Bu konudaki standartlar, biyolojik yapıların ve maruz kalma şartlarının benzer olmasına karşılık ülkeden ülkeye büyük farklılıklar göstermektedir. Ancak her geçen yıl kabul edilen limit değerler biraz daha aşağı çekilmektedir. Bu konudaki bilimsel çalışmalar, birçok bilim daimi kapsamakta ve disiplinler arası araşürmalan gerekli kılmaktadır. Mühendislik araştırmaları; elektromanyetik radyasyon kaynağı konumundaki cihazların sınıflandırılması, bunların yaydığı elektromanyetik enerji seviyelerinin belirlenmesi ve teknolojik olarak elektromanyetik enerjinin daha güvenli kullanılması için gerekli yöntemlerin geliştirilmesi olarak tanımlanabilir. Bu çalışmada iyonlaştırmayan radyasyon kaynağı olarak; tıbbi tedavi amaçlı kullanılan diyatermi cihazı, insan vücuduna çok yalan olarak kullanılan cep telefonları ile diğer elde taşınabilen haberleşme cihazları ve çevresel etki balonundan cep telefonu baz istasyonları araştırılmıştır. Kaynakların yakm çevrelerindeki elektromanyetik enerji seviyeleri son derece hassas bir şekilde ölçülerek belirlenmiştir. Sonuçlar standartlar, güvenli yaklaşım mesafeleri, alınabilecek mühendislik önlemleri ve biyolojik etkileri açısından yorumlanmıştır. Halk bandı haberleşmesinde kullanılan telsizler için yapılan güç yoğunluğu ölçümleri, telsiz anteninin kafadan en az 20 cm uzakta tutulması gerektiğini ortaya koymuştur. Kent merkezlerinde özellikle okul ve park yakınlarına tesis edilen cep telefonu baz istasyonlarının çevresinde, yer seviyesinde radyasyon seviyeleri standartlar açısmdan değerlendirildiğinde, genel olarak uygun bulunmaktadır. Ancak bu incelemede belirlenen kaynaklar etrafında radyasyona maruz kalma süreleri, standart seviyeleri çok fazla aşmaktadır. Maruz kalma süresinin uzamasına bağlı olarak, kabul edilen standart seviyeler oldukça düşük değerlendirilmelidir. Ayrıca bu konudaki araştırmaların disiplinler arası olma özelliğine dayanarak; 27 MHz frekanslı halk bandı telsiz sistemi, biyolojik araştırmalarda kullanılmak üzere, laboratuarda deney düzeneği olarak gerçekleştirilmiştir. Böylece radyo frekanslı elektromanyetik enerjinin canlılar üzerine etkisi araştırılmıştır. ANAHTAR KELİMELER: İyonlaştırmayan Radyasyon, RF Maruz Kalma, SAR, Dozimetri, CB, Cep Telefonu, Baz İstasyon, Kısadalga Diyatermi, Yakın Alan, Epidemiyoloji.

ABSTRACT Depending on the technological development; electromagnetic energy has been used widely. Such kind of energy, using for human being has got not only useful effect but also dangerous. And these adverse effects have been searching topic. Studies about these nonionizing radiation effects have been carried out nearly for thirty years. EM Energy in radio frequency range; has been used in telecommunication, medicine, industry, military equipments, and scientific research. In this way, either environmental or professional purpose, accepted as natural treshold EM energy can pollute the environment; all sources must be defined and evaluated with accepting risky in terms of health. One needs standarts in order to avoid against the dangerous effects of sources using EM energy. Whereas the conditions of exposure and biological structures are the same, these standarts are different from a country to another ones. However accepted limit values are decreasing from time to time. Scientific researchs about this topic cover many kind of branchs and require the multidisciplinary studies. Engineering research; can be defined classification of equipments as a source of EM radiation, and determination the level of their radiation, and required developing methods for safer using of EM energy. In this study; as a nonionizing radiation source, diathermy equipment that using for purpose of treatment, cellular phones that using so close to body and other hand held telecommucation equipments. Then the environmental instrumentations of base stations of cellular phones have been carried out. Near fields measurement of sources have been made so accurately. Results have been interpreted interms of standarts, safe proximity ranges engineering precautions, and biological effects. According to the measurements on Citizens Band Wireless Communication; one must keep the antenna at least 20 cm away from head. There are many of mounted base stations of cellular phone in the centre of cities, especially nearly schools and parks. Generally; measured levels of radiation are proper to standards. But on these conditions, exposure time always exceed standard's time. Depending on the increasing exposure time, accepted standard levels must be very low. In addition to 27 MHz. CB wireless system has been used as experimental set up for biological studies because of the multidisciplinary features. So the effect of EM energy on the living organisms has been searched. KEY WORDS: Non-ionizing Radiation, RF Exposure, SAR, Dosimetry, CB, Cellular phone, Base Station, Short Wave Diathermy, Near Field, Epidemiology