Asmada (Vitis spp.) anter kültürü üzerine araştırmalar

Abstract

Bu araştırmada asmada anter kültürü için en uygun rejenerasyon sisteminin belirlenmesine çalışılmıştır. Bu amaçla bitkisel materyal olarak Hafızali, Ata şansı ve 99R'ye ait anterler kullanılmıştır. Araştırmada genotip, soğuk uygulaması, besin ortamı ve besin ortamlarına eklenen büyümeyi düzenleyici madde tip ve konsantrasyonlarının etkileri belirlenmiştir. Çalışmada kallus oluşumunun sağlanmasına karşılık, ne somatik embriyo ne de haploid bitki rejenerasyonu elde edilememiştir. Elde edilen bu kalluslar renklerine, yapılarına ve görünümlerine göre iki farklı tipte sınıflandırılmışlardır. Beyaz-san renkli, sert-kırılgan yapılı ve sağlıklı görünümlü kalluslar A tipi kallus (arzu edilen tip) olarak adlandırılmışlardır. Sarımsı-kahverengi ya da kahverenginin değişik tonlarında, sulu, yumuşak, kolay dağılabilen ve sağlıksız görünümlü kalluslar ise B tipi kallus olarak adlandırılmışlardır. Toplam kallus (A+B tipi) ve A tipi kalkışların oram genotipe, soğuk uygulamasına, büyümeyi düzenleyici madde tip ve konsantrasyonları ile temel besin ortamına göre değişmiştir. Araştırmada en yüksek A tipi kallus oluşum oram; - Ata sarısı'nda soğuk uygulaması yapılmamış D ortamında (0.5 mg/1 NAA, 1.0 mg/1 kinetin, 20 g/l sakkaroz ve 6 g/lgelrite agar katkılı NN ortamı) kültüre alınmış anterlerden, -Hafizali' de soğuk uygulaması yapılmış (4 °C de 48 saat) D ortamında (0.5 mg/1 NAA, 1.0 mg/1 kinetin, 20 g/l sakkaroz ve 6g/l gelrite agar katkılı NN ortamı) kültüre alınmış anterlerden, -99R anacında soğuk uygulaması yapılmış (4 °C de 48 saat) 32 nolu ortamda (1.0 mg/1 NAA, 1.0 mg/1 kinetin, 0.5 g/l aktif kömür, 20 g/l sakkaroz ve 6 g/l agar katkılı MS ortamı) kültüre alınmış anterler ile soğuk uygulaması yapılmamış ve A ortamında (1 mg/1 2,4-D, 0.25 mg/1 BAP, 1000 mg/1 kazein hidrolizat, 20 g/l sakkaroz ve 6 g/l gelrite agar katkılı 1/2 MS ortamı) kültüre alınmış anterlerden elde edilmiştir. Ayrıca, genotiplerin anter kültürüne göstermiş oldukları reaksiyonların da oldukça değişken olduğu belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Asma, anter kültürü, kallus

This research carried out to determine the most suitable regeneration system for grapevine by anther culture. For this reason anthers from Hafızali, Ata şansı and 99 R used as plant materials. It was determined the effects of genotype, chilling treatment, nutrient media and the type and concentration of the growth regulator added to media on anther culture. In this study, callus formation was obtained. But neither somatic embryo nor haploid plant regeneration were obtained. These calli were classified two different types according to their color, structure and appearance. Calli with white-yellow color, hard- friable and healthy were called type A {desirable type); and calli with yellowish- brown or tones of brown, dilute, soft, easy dispersing and unhealthy were called type B. The ratios of total calli (type A+ type B) and type A calli were changed to genotype, chilling treatment and concentration and combination of growth regulator and basal nutrient media. In this research, the highest type A callus formation ratio were obtained from; - non-chilling anthers cultured D medium (NN supplemented with 0.5 mg/1 NAA, 1.0 mg/1 kinetin, 20 g/1 saccharose and 6 g/lgelrite agar) on Ata sarısı, -chilling (at 4 °C for 48 hours) anthers cultured D medium (NN supplemented with 0.5 mg/1 NAA, 1.0 mg/1 kinetin, 20 g/1 saccharose and 6g/l gelrite agar) on Hafızali, -chilling (at 4 °C for 48 hours) anthers cultured 32 medium (MS supplemented with 1.0 mg/1 NAA, 1,0 mg/1 kinetin, 0.5 g/1 active charcoal, 20 g/1 saccharose ve 6 g/1 agar) or non-chilling anthers cultured A medium (1/2 MS supplemented with 1 mg/1 2,4-D, 0.25 mg/1 BAP, 1000 mg/1 casein hydrolysate, 20 g/1 saccharose and 6 g/1 gelrite agar) on 99R. Furthermore, it was also determined that genotypes were highly variable in then- response to anther culture. Key words: Grapevine, anther culture, callus