Isparta`daki yeşil alanların sulama suyu ihtiyacının belirlenmesi ve şehir şebekesine etkisi

Abstract

IV ÖZET Dünyada ve Türkiye'de, iyi kalitedeki su kaynaklarındaki azalma, özenli bir sorun haline gelmiştir. Mevcut su kaynaklarının efektif kullanımını sağlamak amacıyla, bu çalışmada, İsparta' daki yeşil alanların sulama suyu ihtiyacı, sulama zamanı programı belirlenmiş ve şehir içme suyu şebekesine getireceği ilave yük araştırılmıştır. Uygulama alanı olarak İsparta' daki Ayazma peyzaj alanı seçilmiştir. Bu bölgeden alınan toprak numuneleri üzerinde yapılan toprak analizlerinden; alanın iki farklı toprak yapısına (killi tınlı, kumlu) sahip olduğu belirlenmiştir. Meteorolojik veriler (maksimum ortalama sıcaklık, minimum ortalama sıcaklık, rüzgar hızı, bağıl nem, güneşlenme süresi, güneş radyasyonu) kullanılarak, Penman-Monteith evapotranspirasyon bağıntısı dikkate alınarak Cropwat 4 Windows Ver 4.3. modeli içerisinde ETo değerleri hesaplanmıştır. İki farklı toprak yapısı ve iki farklı bitki türü (ağaçlar ve yer örtücüler) ve kc bitki katsayıları için bitki su ihtiyaçları hesaplanmış, bu miktar için 1 Nisan Dikim tarihinden başlayarak sulama zamanı programlaması yapılmıştır. Hesaplamalarda, yer örtücüler için; maksimum sulama suyu ihtiyacının Temmuz ayında 0,76 lt/sn/ha, ortalama sulama suyu ihtiyacının 0,36 lt/sn/ha, ağaçlar için maksimum sulama suyu ihtiyacının yine Temmuz ayında 0,20 lt/sn/ha, ortalama sulama suyu ihtiyacının 0,08 lt/sn/ha olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte bu miktarın şebekeye getireceği ortalama yükün 0,44 lt/sn/ha olmaktadır. Bilindiği üzere şebekelerin projelendirilmesinde yangın suyu, büyükbaş, küçükbaş hayvan su ihtiyacı, sanayi su ihtiyacı ve içme suyu ihtiyaçlarına göre yapılmaktadır. Yukarıdaki kriterler içerisinde peyzaj sulama suyu dikkate alınmaz. Fakat ne yazık ki şehirlerin peyzaj alanlarının sulanması genelde şebeke suyundan sağlanır. O halde iki alternatif söz konusu olabilir: 1. Şebekelerin projelendirilmesinde peyzaj sulama suyu ilavesi, 2. Alternatif su kaynaklan, içme suyu kalitesinden düşük kalitedeki suların kullanımı (örneğin kuyu suyu, arıtılmış atık sular). ANAHTAR KELİMELER. Peyzaj Sulaması, Bitki Su İhtiyacı, Sulama Zamanı Programlaması, İçme Suyu Şebekesi.

ABSTRACT The shortage of water resources of good quality is becoming an important issue in the world and in Turkey. In this study, irrigation water requirement and the time of irrigation scheduling determined to provide effective using of available water resources for landscapes in İsparta. However, the additional load of calculated amount of water to the urban water supply system has been investigated. Two different soil structure (loamy clay and sandy soil) defined from the analyses of the soil patterns which obtained from the selected study field, Ayazma Landscape area in İsparta. Monthly average ET0 calculated by using meteorological data (maximum average temperature, minimum average temperature, wind speed, air humidity, sunshine and solar radiation), Penman-Monteith evapotranspiration estimating approach and CropWat 4 Windows Ver 4.3. Crop water requirement has calculated by considering two different soil structure, two different crop pattern (long-term trees and ground covered grass) and k crop coefficient of this two crop patterns. Also, programmed irrigation scheduling from planting date April, 01st has given in this study. Irrigation water requirement for the ground covered grass varied from 0,01 lt/sec/h to 0,76 lt/sec/h and the irrigation water requirement for long-term trees varied from 0,02 lt/sec/h to 0,20 lt/sec/h. The average requirements were found 0,36 lt/sec/h for grass and 0,08 lt/sec/h for trees. The cumulative of average water requirement was found 0,44 lt/sec/h. As a result, this amount of water (0,44 lt/sec/h) must be consider for the designing of the urban water supply system. KEY WORDS: Landscape irrigation, Crop water requirement, Irrigation scheduling, Urban water supply system.