Antalya ve yöresindeki moped motosiklet kazaları ile ilgili bir araştırma

Abstract

ÖZET Antalya ve yöresindeki moped-motosiklet kazaları ile ilgili bir araştırma olan bu çalışma 1988, 1989 ve 1990 yıllarında Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi'ne moped-motosiklet nedenli kazalar sonrası getirilen 288 olgudan oluşan grup üzerinde yapılmıştır. Grubun yaş ortalaması 26'dır. Kazaya uğrama olasalığı en fazla olan yaş grubu 18-28 yaş grubudur. Kazalar yaz aylarında artmakta (%41.21), kış aylarında azalmaktadır (% 16.74). Başka bir motorlu araç ile çarpışma oram moped için %52.25, motosiklet için %50.89'dur. Bir kişinin bindiği mopedlerde sürüş hakimiyetini kaybederek düşme %35.88, motosikletlerde %38.18'dir. Bu oranlar birden çok kişinin bindiği mopetlerde %50.87, motosikletlerde %40.54'dür. Möped ve motosikletlerin alkollü sürücülerce kullanılma oranı %10.36'dır. Alkollü araç kullanmaya bağlı olan kazaların tümü saat 16.00'dan sonra olmuştur. Bu kazalarda alkollü olmanın morbidite ve mortalite üzerine olan herhangi bir olumsuz etkisi saptanmamıştır. Moped ve motosikletlerin karıştığı kazaların %80.94'ü ehliyetsiz veya uygun grup ehliyeti olmayan sürücülerin taraflardan biri olduğu kazalardır. Bu araçlar, % 14.68 düzeyinde 18 yaşın altındaki sürücülerce kullanılmaktadır. Yaşı küçük sürücülerin karıştıkları kazalar ise %70.83 oranında başka bir motorlu araçla çarpışma şeklinde olmaktadır. Moped ve motosiklet kazalarında en sık ve en ciddi yaralanan vücut bölgeleri baş ve ekstremitelerdir. En sık ölüm nedeni %85.64 ile kafa travmasıdır. Buna karşın kask kullanımı %1.76'dir. 288 olgunun %69.09'u değişik sağlık kuruluşlarında ilk müdehalesi yapıldıkdan sonra getirilmiştir. Olguların hastaneye getirilişleri normal mesai saatleri dışında yoğunlaşarak, %51.43'ü 16.00-24.00 saatleri arasında getirilmiştir. Bu saat diliminde getirilen olgulardaki ortalama ulaşım süresi, 35normal mesainin olduğu periyoda göre daha uzun (2 saat 7 dakika) ve mortalite de daha fazladır (%6.29). Yatırılarak tedavisi gerekli görülen 78 olgunun %59.54'ünün yatışlarının ilk dönemde Nöroşirurji kliniğine yapılmasına karşın bu olgulardan 60'ma yapılması gereken 84 cerrahi girişimin %67.86'sı Ortopedi ve Travmatoloji AnabilimDalı'nca yapılmıştır. Kayıtlardaki yetersizlikler nedeni ile ameliyat edilen 60 olgunun sadece 37'sine ait ameliyata başlangıç saati belirlenebilmiştir. İlk 24 saat içinde cerrahi girişim gereken durumlarda olguların ortalama ameliyata alınma süreleri 6 saat 34 dakikadır. Hastanede yatma süresi ISS'nun artışına paralel bir şekilde artmakla birlikte, ISS bazında ciddiyeti aynı olan kafa ve ekstremite travmalarında ekstremite travması nedeniyle hastanede yatış süresi daha fazladır (11.75 güne karşın 13.75 gün). Olgulardan moped ya da motosiklet üzerinde iken kaza geçirip (n=229), geçirdikleri travma nedeniyle vücudunda kırıklar oluşan 104'ünde, kafatası kemikleri kırıkları %32.65, ekstremite kırıkları %49.94 ve aksiyel iskelet sistemi kırıkları %20.41'dir. Kırıklar en çok femur ve tibia-fibulada görülmekte olup bu iki kemiğin kırıklarını sırasıyla klavikula, temporo parietal kemikler ile mandibula izlemektedir. İlkyardımı yapılıp getirilen olgular yaşayanlar ve ölenler olarak iki gruba ayrılarak incelendiğinde, bu grupların ISS'larının ortalaması yaşayanlar için 6.20, ölenler için 20.69 olup, doğrudan hastaneye getirilen gruptaki olguların ISS ortalamalarından daha yüksektir. İlkyardımı yapılıp getirilenler içinde ölenlerin oranı %6.63 iken, doğrudan başvuranlar için bu oran %1.14'dür. %4.86 oranında travma öncesi var olan bir bedeni sorun saptandı. Ölüme neden olan ortalama ISS düzeyi, yaş gruplarına göre değişiklik göstermekle birlikte ortalama olarak 20.21'dir. Herhangi bir sağlık güvencesi olmayan olgu oranı %62.98'dir. AÜTF Hastanesi'nden değişik nedenlerle yapılan şevkler ise %6.25 düzeyindedir. 36