Uzaktan algılamada Landsat MSS ve SPOT XS uydu verilerinin kullanımı ile ayrıntılı jeolojik harita alımı ve yorumu; Dereboğazı (Isparta) ve çevresi örneği

Abstract

Bu çalışma Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Genel Jeoloji Anabilim Dalında,Yüksek Lisans Tezi olarak hazırlanmıştır.İnceleme sahası Dereboğazı (Isparta) çevresinde Savköy, Direkli ve Darıören köyleri arasında yer alır. Uydu verileri kullanılarak jeolojik harita yapımı, jeolojik birimlerin belirlenmesi amacına yönelik gerçekleştirilen bu çalışma ile uydu verilerinin işlenmesi, saha ve laboratuvar çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Sahada allokton ve otokton birimler gözlenir. Otokton birimlerden, Triyas-Jura yaşlı, radyolarit, çört, kireçtaşı, türbiditik kireçtaşlarından oluşan Ispartaçay Formasyonu temelde yer alır. Jura-Kretase yaşlı Davras Kireçtaşı'nın temel birimle geçişlidir. Eosen yaşlı ve karbonatlar ile klastiklerle temsil olunan Isparta Formasyonu Mesozoyik yaşlı birimleriuyumsuz olarak örter. Miyosen transgresyonuna ait Karabayır Formasyonu üzerine klastik kayalardan oluşan Güneyce Formasyonu ile Gökdere Formasyonu gelir. Pliyo-Kuvaterner yaşlı Gölcük Volkanikleri ile Güncel sedimanlar en genç çökeller olarak gözlenir. Isparta Ofiyolitik Karmaşığı sahadaki allokton jeolojik ünite olarak ayrılmıştır. Tüm birimlerin saha ve uydu görünümlerindeki ayırımları ile sahanın 1:25.000 ölçekli jeoloji haritası yeniden yapılmıştır. Birimleri tanımlama ve yorumlamada özellikle sayısal değerler üzerinde yoğunlaşılmıştır.Jeolojik haritalamalarda uydu verilerinin yorumunda izlenecek yöntemlerde yeni bulgulara değinilmiş, önerilen alternatifler ayrıntılarıyla verilmiştir. Uydu verilerinin üç boyutlu incelemesinin mümkün olabileceği, saha verilerinin uydu görüntülerine kolaylıkla aktarılabileceği, görüntü işlenmesinde ve yorumlamasında bilgi ve teknoloji kullanımın önemli olduğu vurgulanmıştır.Birimlerin uydu görüntülerindeki spektral yansıma değerleri, topoğrafya özellikleri, drenajsistemi, bitki örtüsü özelliklerine ait sayısal altlıklar ve koordinatlı arazi verileri stratigrafik, petrografik ve tektonik yorumda önemli oldukları karşılaştırmalı bir şekilde sunulmuştur.Uydu verlerinin kaya birimlerini tanımlada, ilişkileri yorumlamada ve tektonik özelliklerini ortaya koymada saha kontrollü çalışmalarla avantajlar sağladığı sonucuna varılmıştır.ANAHTAR KELİMELER: Isparta, Uydu görüntüleri, Landsat, Jeolojik harita, Görüntü yorumlaması, Görüntü analizi, Sayısal görüntü işleme, 3 Boyutlu modelleme, GPS,

This sudy was prepared as a Master of Science thesis submitted to Science Institute of the Suleyman Demirel University, Geological Engineering Department, General Geology Branch.The investigation area is located between the Savköy, Direkli and Darıören villages around Dereboğazı (Isparta). Aims of the study are to get a new geological map and to determine lithological units by using satellite data. Field and laboratory works were carried out.In the area, allochtonous and autochthonous units are seen. The basement autochtonous is the Triassic-Jurassic aged Ispartaçay Formation. It consists of rhythmic deposits of chert, radiolarite, plated limestone and turbiditic limestone. The Jurassic to Cretaceous aged Davras Limestone has a lateral-vertical changes with the basement rocks. The Eocene aged Isparta Formation including carbonates and clastics overlies uncomformably the Davras Limestone. The Miocene sediments cover uncomformably older geological units. The Miocene sediments from bottom to top are Karabayır Formation. It consists of basal conglomerates and thick bedded reeifal limestone. The Güneyce Formation including rhythmic sandstone and claystone and the Gökdere Formation comprasing limestone and terrestrial conglomerates are also the geological units Miocene in age. The Gölcük Volcanics and Recent sediments are the youngest units in the investigation area. The Isparta Ophiolitic Complex was separated as an allochtonous unit in the area. All geological units were mapped and identified by using satellite images, 1/25.000 in scale. Particularly, digital data were used for identifying and interpreting of the indicated geological units. New and different techniques were suggested and used for geological mapping on the satellite images. Three dimensional analyzing , digital image processing, GPS using and different technological methods are also possible on the mapping. For uploading to collected field data on the satellite images, different methods have been suggested. Geological units were correlated in the views of spectral values, topography, drainage system, luminosity and vegetation cover by using digital layers. Landsat and Spot images give very important results for petrographic, stratigraphic and tectonic interpretation. Using the satellite images, especially identifying lithologic units and tectonic features interpretation of the relationship between the units should be carried out by field work support.KEY WORDS: Isparta, Satellite images, Landsat, Geological Mapping, Image interpretation, Image analysis, Digital image processing, 3-D modelling, GPS