Isparta ilinde radon yoğunluğunun ölçülmesi ve haritalandırılması

Abstract

iiiÖZETISPARTA İLİNDE RADON YOĞUNLUĞUNUNÖLÇÜLMESİ VE HARİTALANDIRILMASIRadon, kayaçlardaki ve topraktaki Uranyum-238' in bozunma zincirinin bir halkasıolan renksiz, kokusuz ve duyu organlarıyla algılanamayan radyoaktif bir gazdır.Günlük hayatta sürekli maruz kaldığımız radyasyonun yaklaşık %50'sinin Rnizotoplarından, özellikle de Rn222' den kaynaklandığı gözlemlenmiştir. Bu konudakiçalışmalar 1956 yılında İsviçre'de başlamış ve özellikle 1980 sonrasında yapılanaraştırmalarla Radon gazının çevresel radyasyon üzerindeki katkısı ve ortamayayılma mekanizması anlaşılmıştır. Kayaçlardaki U238'in bozunması sonucuüretilen Radon gazı difüzyon yoluyla toprağa, oradan da atmosfere veya ortamayayılmaktadır. Gazın birikmesiyle, Rn yoğunluğu kapalı mekânlarda veya iyihavalandırılmayan yerlerde kritik değerlere ulaşabilmektedir. TAEK bu kritikdeğerleri evlerde 400 Bq/m3, sanayi ve işyerlerinde 1000 Bq/m3 olarak belirlemiştir.Yüksek dozlarda maruz kalındığında özellikle akciğer kanseri riskini artırdığı için,Radon yoğunluğu fazla olan yerleşme birimlerinde tehlike yaratmaktadır. Buçalışmada Isparta İli sınırları içinde belirlenen noktalarda AlphaGUARD Radondetektörü kullanılarak Rn yoğunlukları ölçülerek sonuçları irdelenmiştir.Anahtar Kelimeler: Radon, radyasyon, Rn yoğunluğu, AlphaGUARD.

ivABSTRACTMEASURING AND MAPPING OF RADONCONCENTRATION IN ISPARTARadon, which is in the decay chain of Uranium-238 available in rocks and soil, is acolorless, odourless and a radioactive gas that can not be observed by human sense.It had been observed that nearly %50 of the radiation we are exposed in daily life iscomig from Rn isotopes, especially from Rn222. Investigations about the subject hadstarted in Switzerland in 1956 and by the researches had been made after 1980s theaffects of Radon on environmental radiation and its diffusion mechanism had beenunderstood. The Radon gas produced by the decay of U238 in rocks diffuses into soiland then into atmosphere or environment. When accumulates in closed localities orin unventilated places Rn concentrations may reach to critical volues. TAEK haddefined this critical volues as 400 Bq/m3 in houses and 1000 Bq/m3 in industrialplaces. In case of exposure of high concentration, it especially increases lung cancerrisk, that is why Radon creates danger in localities of high concentration. In thisthesis, the Rn concentrations in Isparta had been measured and examined by usingAlphaGUARD Radon detector.Key Words: Radon, radiation, Rn concentration, AlphaGUARD.