Şarkikaraağaç havzasının (Isparta) hidrojeoloji incelemesi

Abstract

ÖZETBu çalışma Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji MühendisliğiAnabilimdalı' nda yüksek lisans tezi olarak hazırlanmıştır.Çalışma alanındaki jeolojik birimler otokton ve allokton konumlu olmak üzere iki grup altındatoplanarak 1/ 100 000 ölçekli jeoloji haritası üzerinde gösterilmiştir. Otokton birimler; Sultandağkesiminde Çaltepe formasyonu, Sultandede formasyonu, Fele formasyonu, Hacıalabaz kireçtaşı,Bağkonak formasyonu, Anamasdağ kesiminde ise Anamasdağ formasyonu, Gölgeli formasyonu,Göksöğüt formasyonu, yamaç molozu ve alüvyon'dur. Allokton birimler; Kızıldağ ofiyolitleri, Eğirlerformasyonu ve Deliktaş formasyonudur. Jeolojik birimler hidrojeolojik özelliklerine göredeğerlendirilerek geçirimli, yarı geçirimli ve geçirimsiz birimler olarak ayırtlanarak hidrojeolojiharitası hazırlanmıştır.Şarkikaraağaç ovası için su bilançosu yapılmış ve ovada emniyetli kullanılabilecek su miktarı 74.08x106 m3/yıl olarak bulunmuştur. Akiferlerin hidrolojik parametreleri olan permeabilite vetransmisibilite katsayılarının sırasıyla 1,47x 10-4 - 9,92x 10-5m/s , 1,32x 10-2 - 6,81x 10-4 m2 /s arasındadeğerler aldığı belirlenmiştir. Ayrıca, çalışma alanının yeraltısuyu seviyesinin konumu ve akımyönünün belirlenmesi amacıyla yeraltısuyu seviye haritaları hazırlanmıştır. Bölgede yeraltısuyu akımyönünün Beyşehir Gölü'ne doğru olduğu tespit edilmiştir.Yeraltısularının kimyasal yapısı, izotopik bileşimi ve kalitesinin belirlenmesi amacıyla kimyasal veçevresel izotop analizleri yapılmıştır. Yeraltısularının genellikle Ca-Mg-HCO3'lı sular fasiyesindeolduğu belirlenmiştir. Sular Schoeller diyagramına göre `çok iyi -iyi içilebilir'; ABD Tuzluluklaboratuarı sınıflamasına göre C2S1 (Az sodyumlu orta tuzlulukta sular) sınıfında; Wilcoxdiyagramına göre `çok iyi-iyi kullanılabilir' sular sınıfındadır. Suların kireçlendirme, köpürme vebeton üzerine etkileri de incelenmiştir. Bazı minerallerin doygunluk indeksi değerleri hesaplanmıştır.Yeraltısularının genellikle aragonit, kalsit, ve jips çözündüren ve kuvars çökelten özellikte olduğubelirlenmiştir. Dolomitik kireçtaşlarından beslenen kaynaklar ise dolomit çökelten sulardır.Yeraltısuyu kirliliğini belirleyebilmek için nitrit, nitrat, amonyak ve ağır metal analizleri yaptırılmış vesuların dış kökenli kirleticilerden olumsuz etkilendiği sonucuna varılmıştır. Ağır metal analizlerinde,mineralli su kaynağı özelliğindeki İçmeler kaynağı su örneği dışında diğerlerinde sınır değerleri aşankonsantrasyonlara rastlanmamıştır.Sularda yapılan çevresel izotop araştırmalarında, yeraltısularının oksijen-18 ve döteryum değerlerigenellikle Kıtasal Meteorik Su Çizgisi ile çakıştığı gözlenmektedir. Trityum (3H) içeriğine göre ise,yeraltısuları genellikle genç sulardır.Anahtar Kelimeler: Şarkikaraağaç, hidrojeoloji, hidroloji, hidrojeokimya, izotop

ABSTRACTThis study has been prepared as master thesis in Geological Engineering Section of the Scienceinstitute of Süleyman Demirel University.In the resaerch, the geological units were grouped in two parts : autochthonous and allocthonous.These parts were presented in a 1 / 100 000 scaled geological map. Autochtonous units are: Caltepeformation, Sultandede formation, Fele formation, Hacıalabaz formation, Bağkonak formation withinAnamasdağ section, alluvium and allivial fan. Allocthonous units are : Kızıldağ ophiolites, Eğirler andDeliktaş formations. The lithological units have been evaluated as. Permeable, semi-permeable andimpermeable according to hydrogeological properties and hydrogeological map has been prepared.Water budget for Şarkikaraağaç plain was calculated and safely groundwater amount was detrmined as74.08 x 106 m3 / year. Permeability and transmisibility coefficients which hydrologic parameters ofaquifer were determined as 1.47 x 10-4-9.92 x 10-5 , 1.32 x 10-2-6.81 x 10-4, respectively. In addition,groundwater level maps were prepared for determining groundwater level location and flow direction.Groundwater flow direction is towards the Beyşehir Lake.Chemical and isotope analyses were made for determining chemical and isotopic properties andquality of groundwater. Groundwaters are Ca-Mg-HCO3 facies. Groundwaters are `very good -good quality water? depends on the schoeller diagram; `very good-good usable water? depends on thewilcox diagram. Moreover, it was found that the water quality is also in the class of C2S1 according toABD salinity lab. classification. Furtermore, the water effects on limation, frooting and the eruptingconcrete surfaces are also investigated in detail. Mineral saturation indices for some minerals werecalculated. Aragonite, calcite and gypsum minerals are undersaturated and quartz is oversaturatedproperties. Springs of recharge from dolomitic limestone are undersaturated.Nitrate, nitrite, ammonia and heavy metal analyses made to determine pollution of groundwater, showthat water in the basin have been affected from the outer-originated polluters. Within the heavy metalanalyses, concentrations of exceeding limit values were not determined except for İçmeler spring.In the isotope investigations; the results of oxygen - 18 and deuterium isotopes analyses ofgroundwater are compatible with Continental Meteoric Water Line. Groundwater is young wateraccording to tritium contents.Key Words: Şarkikaraağaç, hydrogeology, hydrology, hydrogeochemical, isotope