Akarsu çekilmelerine etkiyen parametrelerin belirlenmesi ve çekilmenin modellenmesi

Abstract

iÖZETAKARSU ÇEKİLMELERİNE ETKİYEN PARAMETRELERİNBELİRLENMESİ ve ÇEKİLMENİN MODELLENMESİÇekilme analizi çalışmaları, hem membalar ve hem de akarsular üzerindeyapılmaktadır. Bunlardan özellikle akarsular için yapılan çalışmalar çokkarmaşıktır. Çünkü akarsu havzasına düşen yağmur ve kar gibi yağışlarınmiktarsal, alansal ve iklimsel özellikleri, havzanın ve akarsuyun fiziksel vetopoğrafik yapısı, yüzeyaltı sularının ve akiferin akarsu etkileşimleri, debi ölçümyer ve aralıkları gibi kısıtlar akarsu çekilme analizini güç kılar. Bu çalışmada,şimdiye kadar yapılmış teorik deneysel ve istatistiklik çalışmaların yanı sıraakarsu çekilmelerini araştırılmasında gerekli olan tabanakışı ayırma metotları veçekilme analizine etkiyen parametreler anlatılmıştır. Ayrıca çalışmada çekilmeanalizi için matematiksel bir denklem teklif edilmiş, bu denklemin uygulamasıKöprüçay Beşkonak ölçüm istasyonundan alınan veriler için değerlendirilmiş veakarsu çekilme analizlerinde kullanılan, akarsu çekilme katsayılarınınbelirlenebilmesi için FORTRAN dilinde bir program yazılmıştır. Yapılan buişlemler sonucunda elde edilen matematiksel ifadenin çekilme analizlerininuygulamalarında kullanılabileceği düşünülmüştür.Anahtar Kelimeler: Akarsu Çekilmeleri, Çekilme Katsayısı, Taban Akışı,FORTRAN, Köprüçay

iiABSTRACTDETERMINING PARAMETERS WHICH EFFECT STREAMFLOWRECESSIONS AND MODELLING RECESSIONRecession analysis is made on both springs and streams. Works on streams areespecially complex. Because, restricts such as quantitative, real climatic propertiesof precipitations dropping on stream catchments, physical and topographicstructure of stream and catchments, interactions between aquifers and streams,location and frequency of discharge measurement is made difficult recessionanalysis of stream. In this study, theoretical, statistical and empirical works untilnow have been given, and factors effecting recession analysis have beendetermined. Moreover in the study mathematical model was developed torecession analysis, and that practice of equation was evaluated on data which wastaken station of Köprüçay-Beşkonak. A program in FORTRAN was written tofind coefficient streamflow recession. As a result of this work this mathematicalexpress was thought to be used in the analysis of stream flow recession.Keywords: Streamflow Recession, Recession Coefficient, Baseflow, FORTRAN,Köprüçay